Analfabetizmi në Kosovë, sipas të dhënave të fundit nga Agjencia e Statistikave, është duke u reduktuar, mirëpo numri i individëve që nuk dinë të lexojnë dhe të shkruajnë, i cili kalon 30 mijë, vazhdon të jetë një shqetësim i madh për shoqërinë dhe institucionet arsimore.
Sipas regjistrimit të popullsisë, më shumë se 30 mijë persona në Kosovë janë të klasifikuar si analfabetë. Ndryshe nga para trembëdhjetë vjetësh, ku rënia e këtij grupi ka arritur 1.5 përqind, kjo ende mbetet një situatë alarmante që kërkon vëmendje. Vlerësimi i saktë i situatës kërkon hulumtime më të detajuara për të identifikuar shkaqet dhe faktorët që ndikojnë në këtë dukuri.
Ish zëvendësministri i arsimit, Dukagjin Pupovci, thekson se analfabetizmi në Kosovë është më i lartë në krahasim me vendet e tjera evropiane. Ai e shpreh shqetësimin e tij për grupmoshat e reja që bien nën këtë kategori, duke theksuar se duhet prioriteti për t’iu kundërvenë kësaj sfide.
Pupovci thotë: “Edhe pse kemi një rënie të përgjithshme, nuk kemi të dhëna të detajuara për grupmoshat. Në vitin 2011, më shumë se 60% e analfabetëve ishin mbi 65 vjeç, por kategoria e të rinjve, e cila në vitin 2011 përbënte 12.6% e të analfabetëve (nga 10 deri në 29 vjeç), është shumë shqetësuese për të ardhmen e vendit.”
Njohësi i arsimit, Rinor Qehaja, e sheh rënien e numrit të analfabetëve si një shenjë të mirë, por kërkon një qasje tërheqëse për të trajtuar problemin më themelor të arsimit në vend. Sipas tij, statistikat tregojnë një rënie, mirëpo këto shifra duhet trajtuar në kontekstin e rënies së popullsisë së përgjithshme.
“Rënia e dukshme është shqetësuese, pasi ajo duhet të analizojë në lidhje me popullsinë që është në tendencë të zbehet. Ky trend përmirësimi mund të jetë i ngadalshëm dhe i pamjaftueshëm pasiqë po ndodhin edhe humbje të tjera të popullsisë,” shpjegon Qehaja.
Problemet me arsimimin janë evidentuar edhe në testimin ndërkombëtar të nxënësve të 15-vjeçarëve, PISA, ku rezultatet e nxënësve kosovarë janë vendosur ndër pesë vendet e fundit për lexim, matematikë dhe shkencë. Kjo situatë tregon se duhet të rritet niveli i përgjegjësisë tek institucionet arsimore dhe qeveritare për të implementuar reforma të nevojshme.
Një nga masat që mund të merren është investimi në planin mësimor dhe trajnimin e mësuesve për të përmirësuar cilësinë e edukimit në Kosovë. Po ashtu, programet e leximit dhe shkruarjes duhet të angazhojnë studentët e rinj duke përdorur metoda kreative dhe interaktive për të nxitur interesimin e tyre.
Një angazhim më i madh nga ana e shoqërisë dhe institucioneve është esencial për të minimizuar analfabetizmin dhe për të krijuar një të ardhme më të ndritur për brezat e ardhshëm. Sfidat që ka përballë edukimi në Kosovë kërkojnë një bashkëpunim të ngushtë mes qeverisë, organizatave të shoqërisë civile dhe komunitetit për të siguruar që askush të mos mbetet mbrapa në këtë proces të rëndësishëm.
