Ndërsa Kosova përpunon ende rezultatet e zgjedhjeve parlamentare të 9 shkurtit, analistët politikë tërheqin vërejtjen se vendi mund të rrëshqasë drejt krizës institucionale.
Kjo krizë bën që institucionet e shtetit të mos funksionojnë normalisht dhe të mos arrijnë t’i përmbushin detyrat e tyre kushtetuese dhe ligjore. Një krizë e tillë ndikon në stabilitetin e vendit dhe shkakton pasiguri për qytetarët dhe investitorët, duke rrezikuar zhvillimin ekonomik.
“Unë nuk shoh mundësi që Qeveria e Kosovës të formohet së shpejti”, thotë për Radion Evropa e Lirë Donika Emini nga Grupi Këshillëdhënës në Evropë për Politika të Ballkanit. Ajo thekson se nevojiten bisedime të thella dhe të komplikuara mes partive për të formuar një qeveri stabile, duke parashikuar se këto negociata do të jenë një proces i gjatë dhe sfidues.
Çfarë sollën zgjedhjet e 9 shkurtit?
Me mbi 99 për qind të votave të numëruara, Lëvizja Vetëvendosje e kryeministrit Albin Kurti prin me rreth 40 për qind të votave, e pasuar nga Partia Demokratike e Kosovës me rreth 22%, Lidhja Demokratike e Kosovës me rreth 17% dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës – Nisma me rreth 7%. Këto rezultate vizitojnë sfida të reja për formimin e qeverisë, e cila nevojitet për të adresuar shqetësimet e shumta të qytetarëve.
Për formimin e qeverisë së re, partia fituese duhet t’i ketë 61 deputetë, e që aktualisht asnjëra nuk i ka. Pra, kjo situatë-shpërfillëse lë hapur mundësinë e bisedimeve të ndërlikuara dhe marrëveshjeve eventuale mes disa partive për të krijuar një shumicë.
Pas shpalljes së fitores në zgjedhjet e 9 shkurtit, Kurti ka shprehur bindjen se Vetëvendosja e tij do ta formojë qeverinë në mënyrë të pavarur. Megjithatë, kjo optimism është vënë në dyshim nga veprimet e partive tjera, si Partia Demokratike e Kosovës dhe Aleanca për Ardhmërinë e Kosovës, të cilat kanë përjashtuar mundësinë e koalicionit me Vetëvendosjen.
Ramush Haradinaj i AAK-së ka propozuar idenë e krijimit të një qeverie nga opozita, por deri tani nuk ka pasur përgjigje pozitive nga PDK-ja e LDK-ja. Kjo tregon se situata politike është tejet e ndërlikuar dhe paqartësitë e shumta mund të çojnë në një bllokadë të re institucionale.
“Pritje edhe dy-tre muaj apo më gjatë”
Ehat Miftaraj nga Instituti i Kosovës për Drejtësi shpreh shqetësimin se ka rrezik real që Kosova të futet në krizë institucionale. Ai vë në pah se retorika e Kryeministrit Kurti, e cila përfshin fjalë fyese ndaj opozitës, krijon një atmosferë përçarëse, duke minuar mundësitë për bisedime. Miftaraj beson se do të duhen së paku dy muaj, apo dy muaj e gjysmë, për të kuptuar nëse do të formohet një qeveri e re, apo vendi do të shkojë në zgjedhje të jashtme.
Në këtë situatë, ndikimi i komunave të vogla dhe partive joshumicë është thelbësor, pasi ato mund të jenë faktorë përcaktues për krijimin e një koalicioni të mundshëm. Sidoqoftë, formimi i çdo koalicioni do të kërkojë kompromise dhe gatishmëri për të lënë anash dallimet politike dhe ideologjike.
Çka ndodh tash?
Në Ligjin për zgjedhjet në Kosovë nuk është i përcaktuar ndonjë afat kohor se kur Komisioni Qendror i Zgjedhjeve duhet t’i shpallë rezultatet përfundimtare. Por, kurdo që të ndodhë kjo, presidentja e Kosovës do të thërrasë seancën konstituive të Kuvendit brenda 30 ditësh nga shpallja e rezultateve. Në këtë moment, do të fillojë procesi i krijimit të qeverisë së re, por kjo nuk do të jetë një detyrë e lehtë në kontekstin aktual politik.
A ka pasur kriza më herët?
Kosova ka kaluar nëpër disa bllokada institucionale në të kaluarën, kryesisht për shkak të mungesës së konsensusit politik. Një shembull i tillë ndodhi pas zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 2014, kur PDK-ja që doli e para, nuk arriti të siguronte shumicën e nevojshme për krijimin e qeverisë. Një situatë e ngjashme u gjenerua edhe në vitin 2020 pas rrëzimit të Qeverisë së parë të Kurtit. Historia tregon se pa një marrëveshje të qartë mes forcave politike, Kosova mund të përballë kriza të ngutshme që ndikojnë drejtpërdrejt në stabilitetin e saj politik dhe shoqëror.
