Udhëheqësi i opozitës Lee Jae-myung u betua si presidenti i ardhshëm i Koresë së Jugut të mërkurën, pas zgjedhjeve të parakohshme gjashtë muaj pasi udhëheqësi i mëparshëm i vendit shpalli gjendjen e jashtëzakonshme dhe e zhyti kombin në kaos.
Rezultatet zyrtare treguan se Lee fitoi me gati tre milionë vota përpara rivalit të tij kryesor, Kim Moon-soo të Partisë konservatore të Fuqisë Popullore në pushtet.
Kim e pranoi humbjen herët të mërkurën në mëngjes, duke e përgëzuar Lee-në për fitoren e tij në një fjalim dhe duke thënë se ai “e pranon me përulësi vendimin e popullit”. Duke iu drejtuar turmave të mbështetësve në Seul, Lee premtoi të “punojë për të rivendosur ekonominë” që nga dita e parë dhe të sigurojë që nuk do të ketë kurrë një grusht shteti ushtarak.
Ceremonia ishte e reduktuar, me disa shfaqje të shkurtra muzikore dhe një fjalim nga udhëheqësi i ri – sipas Ministrisë së Brendshme dhe Sigurisë, Lee kishte dashur ta mbante të thjeshtë dhe “të përqendrohej në çështjet shtetërore menjëherë pas betimit”.
Këto zgjedhje u ndoqën nga afër dhe tani mund t’u ofrojnë koreanojugorëve njëfarë stabiliteti politik pas gjysmë viti pasigurie dhe trazirash, ndërsa aleati dhe fuqia ekonomike e SHBA-së po përballonte pasojat e krizës së ligjit ushtarak.
Kjo vjen gjithashtu në një kohë kur ekonomia e Koresë së Jugut e orientuar drejt eksportit përballet me ngjarje globale si tarifat e Presidentit të SHBA-së Donald Trump dhe një recesion të mundshëm, të gjitha pa një udhëheqës të përhershëm në krye.
Ish-presidenti Yoon Suk Yeol shpalli gjendjen e jashtëzakonshme më 3 dhjetor të vitit të kaluar, në një përpjekje afatshkurtër për të rrëmbyer pushtetin, e cila u ndalua pasi ligjvënësit kaluan me forcë ushtarët brenda legjislaturës dhe votuan për të bllokuar dekretin. Yoon u nxor menjëherë pas kësaj në gjyq dhe u shkarkua zyrtarisht nga detyra në prill.
Në muajt që kanë kaluar që nga ajo natë dramatike, qeveria e Koresë së Jugut ka pasur një periudhë të pastabilizuar.
Udhëheqësja në detyrë e Partisë Demokratike të Lee-së, Park Chan-dae, tha në një intervistë të martën në mbrëmje se rezultatet pasqyronin “gjykimin e zjarrtë të popullit kundër regjimit të kryengritjes”.
Zyrtarët e Komisionit Kombëtar të Zgjedhjeve renditin fletët e votimit për numërim në Seul, Koreja e Jugut, pas zgjedhjeve të parakohshme presidenciale të së martës.
Pjesëmarrja në votime arriti në gati 80%, sipas Komisionit Kombëtar Zgjedhor të vendit, duke shënuar pjesëmarrjen më të lartë që nga zgjedhjet e vitit 1997.
Lee, një figurë përçarëse brenda politikës koreane, doli që në fillim si kandidati kryesor, pavarësisht sfidave të fundit ligjore dhe akuzave për korrupsion dhe abuzim me pushtetin. Tani ai përballet me një sërë çështjesh që presin të trajtohen.
Ekonomia e Koresë së Jugut ka pësuar ngecje në muajt e fundit, me rritjen e kostove të jetesës dhe uljen e konsumit. Ka bisedime tregtare me SHBA-në mbi tarifat e Trump, megjithëse ende nuk është arritur ndonjë marrëveshje. Ekzistojnë gjithashtu sfida kombëtare si shoqëria në plakje e vendit dhe rënia e lindjeve, si dhe tensionet gjeopolitike me Kinën dhe Korenë e Veriut.
Ngritja e Lee-së në majë
Një ish-punëtor fabrike i mitur nga një familje e varfër, Lee u bë avokat i të drejtave të njeriut përpara se të hynte në politikë. Ai është ish-kryetar bashkie i qytetit Seongnam, shtëpia e rreth 1 milion banorëve, dhe guvernator i provincës Gyeonggi, dhe së fundmi shërbeu si ligjvënës pasi humbi me një diferencë të ngushtë ndaj Yoon në zgjedhjet presidenciale të vitit 2022.
Ai i mbijetoi një atentati në janar 2024, kur një burrë e goditi me thikë në qafë gjatë një eventi publik në qytetin e Busanit. Zyrtarët thanë në atë kohë se lëndimi kërkonte ndërhyrje kirurgjikale, por nuk ishte kërcënues për jetën.
Më vonë atë vit, ai bëri përsëri bujë në media natën kur Yoon shpalli gjendjen e jashtëzakonshme dhe dërgoi trupa në parlament, duke u bërë një nga ligjvënësit që nxituan drejt legjislaturës dhe shtynë ushtarët për të mbajtur një votim emergjent për të hequr gjendjen e jashtëzakonshme.
Gjatë fushatës, duke folur shpesh pas xhamit antiplumb dhe i veshur me jelek antiplumb, Lee premtoi reforma politike dhe ekonomike, duke përfshirë më shumë kontroll mbi aftësinë e një presidenti për të shpallur gjendjen e jashtëzakonshme dhe rishikimin e kushtetutës për të lejuar dy mandate presidenciale katërvjeçare në vend të mandatit të vetëm pesëvjeçar aktual. Ai gjithashtu mbështet nxitjen e bizneseve të vogla dhe rritjen e industrisë së inteligjencës artificiale.
Kundërshtarët e akuzojnë Lee-në se është një figurë polarizuese në politikën e Koresë së Jugut, duke kritikuar hapur ish-Presidentin Yoon dhe duke bllokuar legjislacionin e propozuar nga qeveria e Yoon-it. Yoon madje përmendi Partinë Demokratike të Lee-së dhe minimin e projektligjit të buxhetit të qeverisë nga ana e saj si një arsye për shpalljen e gjendjes së jashtëzakonshme.
Rikalibrimi diplomatik përpara
Ekipi i Lee-së është zotuar të rivendosë besimin me SHBA-në, të cilin këshilltarët e tij kanë thënë se u dobësua gjatë krizës së ligjit ushtarak.
Administrata Biden u kap në befasi nga sfida e shkurtër ndaj demokracisë së Koresë së Jugut, thonë ekspertët, pasi Shtëpia e Bardhë investoi kohë të konsiderueshme për të krijuar një partneritet historik sigurie midis Uashingtonit, Seulit dhe Tokios.
Përpara zgjedhjeve, këshilltari i Lee-së për politikën e jashtme, Wi Sunglac, tha se aleanca me Uashingtonin do të mbetej “gurthemeli” i diplomacisë së Koresë së Jugut.
Marrëdhëniet me Kinën dhe Rusinë, të tendosura vitet e fundit, do të menaxhohen përmes “angazhimit strategjik”, me kampin e Lee-së që thotë se paqja dhe siguria në rajon kërkojnë dialog të vazhdueshëm me të dyja.
Seuli po negocion gjithashtu në mënyrë aktive me SHBA-në mbi tarifat e Trump, të cilat përfshijnë një taksë prej 25% mbi eksportet e Koresë së Jugut dhe 25% detyrime mbi importet e automobilave dhe produkteve të çelikut. Trump ka sugjeruar më shumë detyrime mbi gjysmëpërçuesit dhe farmaceutikën – të gjitha industri mbizotëruese për ekonominë e Koresë së Jugut.
