Ekskluzivisht, nga samiti i NATO-s në Vilnius, ministrja e Mbrojtjes, Slavjanka Petrovska, për CIVIL Media ka folur për temat kryesore të kësaj ngjarjeje të rëndësishme, të cilën Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Jens Stoltenberg, e ka quajtur historike “pa filluar akoma”, intervistë të cilën PRESSonline.al po e përcjellë të plotë.Ministrja Petrovska flet për atë që nga samiti është veçanërisht e rëndësishme për vendin tonë, duke pasur parasysh se rajoni po përballet me sfida gjithnjë e më të mëdha të sigurisë, siç janë tensionet Kosovë-Serbi dhe destabiliteti i BeH. Më tej, Petrovska ndan qëndrimin e vendit tonë në lidhje me kërkesën e Ukrainës për anëtarësim në NATO.
Ministrja maqedonase e Mbrojtjes ka komentuar edhe hapin historik të Suedisë, e cila bëri ndryshime kushtetuese për të plotësuar kushtet e Turqisë, duke zhbllokuar kështu procesin e anëtarësimit të saj në NATO. Petrovska në intervistën për CIVIL Media e siguron opinionin se formacioni privat mercenar Wagner nuk është i pranishëm në vendet anëtare të NATO-s në Ballkan. Ajo flet edhe për mënyrën sesi vendi ynë përballet me rreziqet që vijnë nga agresioni rus ndaj Ukrainës.
CIVIL MEDIA: Cilat janë pritshmëritë e juaja, gjegjësisht çfarë do të jetë veçanërisht domethënëse nga samiti për vendin tonë, veçanërisht duke pasur parasysh se rajoni po përballet me sfida gjithnjë e më të mëdha të sigurisë, siç janë tensionet Kosovë-Serbi dhe destabiliteti i BeH? Cilat sfida të tjera të sigurisë janë të pranishme në rajon?
PETROVSKA: Është veçanërisht e rëndësishme ajo që themi këto ditë në Samit, pas dyerve të mbyllura, e megjithatë të gjejmë një mënyrë për të komunikuar me opinionin, i cili ka interes për atë që themi. Siç u paralajmërua gjatë përgatitjeve të Samitit, megjithatë, këto ditë me deklaratat që dhanë, krerët e shteteve dhe kryeministrat që janë në krye të delegacioneve, përfshirë këtu edhe tonën, dhanë një pasqyrë apo shprehën pritshmëritë e tyre se çfarë do të ndodhë në këtë Samit. Është e kuptueshme sepse më shumë se një vit më vonë në tokën evropiane, fatkeqësisht kemi ende një luftë aktive. Domethënë agresionin e pajustifikuar tëRusisë kundër Ukrainës. Ne presim që vendet anëtare të NATO-s të jenë të zëshme, të bashkuara dhe të marrin vendime se çfarë do të ndodhë më pas dhe si do të rrjedhë mbështetja për Ukrainën, gjë që është gjëja më e rëndësishme. Por edhe ato çështje të tjera që janë të rëndësishme që NATO të vazhdojë të funksionojë me sukses si më parë nuk mbeten prapa.
Ajo që në thelb është e rëndësishme për ne si shtet anëtar i Aleancës së NATO-s dhe marrim pjesë në të gjithë këtë proces për marrjen e këtyre vendimeve që u përmbyllën dje dhe sot si të tilla. Biseduam për investimet në mbrojtje. E them këtë nga pikëpamja për t’iu përgjigjur në mënyrë të duhur të gjitha rreziqeve me të cilat përballemi në nivel kombëtar, por edhe si anëtarë të Aleancës është vërtet e nevojshme të rriten investimet në mbrojtje. Dimë që deri në vitin 2018, siç vërtetohet nga shifrat zyrtare të buxhetit të mbrojtjes, është investuar shumë pak, pothuajse asgjë nuk është investuar në mbrojtje. Nga viti 2018 ka filluar rritja e buxhetit tonë dhe sot jemi një vend që mund të mburremi me 1.85% të prodhimit të brendshëm bruto, të cilin e kemi lënë mënjanë si buxhet për mbrojtjen. Ajo që prezantuam dje dhe sot është se Republika e Maqedonisë së Veriut do të arrijë mesatarisht 2% të prodhimit të brendshëm bruto që do të ndahet për mbrojtje.
Por ajo për të cilën të gjithë biem dakord është se nuk duhet të jetë tavani apo arritja më e lartë e buxhetit, por duhet të jetë niveli fillestar. Nuk angazhohemi se sa do të jetë në vitet e ardhshme, por 2% do të jetë minimumi i buxhetit që duhet të lëmë mënjanë si shtet anëtar i NATO-s.
Ajo që është shumë e rëndësishme dhe që u theksua në këtë samit është se ne nuk e kemi vetëm këtë përqindje, por edhe mënyrën se si të shpenzojmë siç duhet buxhetin e mbrojtjes. Maqedonia e Veriut deri më tani me sukses planifikon dhe shpenzon atë pjesë të buxhetit, gjegjësisht 20% të buxhetit dhe në të ardhmen do të jetë më shumë, me synim modernizimin dhe pajisjen e ushtrisë. Domethënë për këtë vit konkretisht, për ne është mbi tridhjetë për qind, pra 33 për qind e kemi programuar dhe planifikuar tashmë modernizimin e ushtrisë. Me këtë ne duam të potencojmë, siç thashë, përballja me sfida moderne, dhe lufta, siç e kemi dëshmuar vetë, nuk reduktohet në metoda konvencionale të luftës, por sulmet kibernetike dhe kërcënimet hibride janë gjithnjë e më të pranishme. Mbrojtja, si një pajisje moderne, duhet të jetë në gjendje të përballojë të gjitha këto sfida.
Segmenti i dytë i samitit është absolutisht Ukraina, ajo që është me të vërtetë e rëndësishme është që në këtë Samit, dhe do të ndodhë pasdite, sot për herë të parë do të mbahet Këshilli ndërmjet NATO-s dhe Ukrainës, tashmë po ngremë bashkëpunimin me Ukrainën në një nivel më të lartë, në vend të Komisionit të mëparshëm, dhe akoma më i rëndësishëm është angazhimi i të gjitha vendeve anëtare të Aleancës, veçanërisht i Shteteve të Bashkuara të Amerikës si liderë, Gjermanisë, të cilët qëndrojnë për një mbështetje edhe më të madhe për Ukrainën. Por ajo mbështetje nuk duhet të jetë afatshkurtër, pra të mos biem dakord për të muaj pas muaji, por të jetë mbështetje afatgjatë që do të zgjasë të paktën për dhjetë vitet e ardhshme. Me atë, para së gjithash, mbështetje financiare, politike dhe çdo lloj mbështetjeje tjetër, ne duam të ndihmojmë Ukrainën, edhe më shumë, siç kemi bërë në muajt e fundit, për ta ndihmuar atë që të përfundojë sa më shpejt këtë luftë dhe të vazhdojë sa më shpejt rrugën e saj drejt integrimit, si në NATO ashtu edhe në BE.
CIVIL MEDIA: Cili është qëndrimi i Maqedonisë së Veriut në lidhje me kërkesën e Ukrainës për anëtarësim në NATO?
PETROVSKA: Republika e Maqedonisë së Veriut ka qëndrim parimor që nga fillimi i krizës në Ukrainë, përkatësisht konfliktit ushtarak, por në lidhje me çështjen e ndalimit të anëtarësimit të tyre në Aleancë. Republika e Maqedonisë së Veriut është absolutisht përfaqësuese, ose angazhohet për kolonat e hapura të NATO-s, që do të thotë se çdo vend që i pari ka një kërkesë dhe dëshiron të anëtarësohet në aleancën e NATO-s, ne e pranojmë këtë si pozitive, por, natyrisht, ai vend duhet të përmbushë disa kushte.
Përmbushja do të thotë që vendi është i aftë të anëtarësohet në Aleancën e NATO-s, sepse anëtarësimi në Aleancë, siç ishte edhe rasti me Maqedoninë e Veriut, nuk është vetëm shfrytëzim i përfitimeve të sigurisë kolektive, por edhe duke dhënë kontributin e vet vendi që do të anëtarësohet në NATO pëe siguri kolektive. Republika e Maqedonisë së Veriut arrin një ekuilibër mes këtyre dy gjërave, dhe ky është një rregull që duhet respektuar, dhe për çdo vend që, natyrisht, dëshiron të bëhet anëtar i Aleancës, për të cilën dyert janë të hapura.
Çfarë është prioritet për ne dhe, po, është e padiskutueshme që Ukraina do të bëhet anëtare e aleancës së NATO-s, por prioriteti numër një, për të gjithë ne dhe për Republikën e Maqedonisë së Veriut, si mike e Ukrainës, për të gjithë aleatët dhe partnerët e tjerë të aleancës së NATO-s, prioriteti numër një është fitorja që duhet arritur në Ukrainë.
Ne i drejtojmë të gjitha burimet tona, të gjitha kapacitetet tona për të mbështetur Ukrainën. Sepse në periudhën e kaluar dhe sot në mëngjes pata rastin të takohem me gra lidere në fushën e mbrojtjes dhe politikës së jashtme, përfaqësuese të organizatave të shoqërisë civile, me të cilat biseduam për atë që po ndodh në Ukrainë, nga pikëpamja jonë.
Nuk është vërtet e lehtë, atje ka më shumë se dymbëdhjetë muaj luftë.
Ajo që ne shohim dhe për të cilën kemi simpati dhe na vjen edhe keq, nga këndvështrimi ynë, është me të vërtetë shumë e ndryshme kur përballesh me të dhe je i pranishëm në terren. Kuptimi ynë i vullnetit të tyre dhe shtytja e tyre, për ta thënë më butë, për t’u bërë anëtare e Aleancës është e kuptueshme. Megjithatë, ne ende duhet t’i japim përparësi gjërave dhe vetëm atëherë do të jemi në gjendje të arrijmë atë që është qëllimi përfundimtar për të gjithë ne.
Vuajtjet në Ukrainë duhet të ndalen. Kjo është arsyeja pse burimet tona, mbështetja jonë është e drejtuar kryesisht drejt kësaj.
CIVIL MEDIA: Edhe Suedia bëri ndryshime kushtetuese për të përmbushur kushtet e Turqisë. Kjo është, ndër të tjera, arsyeja pse Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, Stoltenberg, tha se ky samit i NATO-s është historik edhe para se ai të fillonte. Cili është komenti juaj për marrëveshjen e Turqisë për të zhbllokuar procesin e anëtarësimit të Suedisë në NATO?
PETROVSKA: Këtu do të pajtohem dhe nuk mund të shtoj më shumë se çfarë tha Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s, se ky është një hap historik, veçanërisht nëse merren parasysh se cilat sfida të mundshme të sigurisë, kërcënime të sigurisë ekzistojnë. Zgjerimi me Finlandën dhe tani Suedinë është një mesazh vërtet i madh. Sjellja apo zhbllokimi i Turqisë, dhënia e pëlqimit që Suedia të anëtarësohet në NATO, vetëm edhe një herë tregon se sa dinë NATO apo aleatët në Aleancë të vlerësojnë rëndësinë e momentit. Po, për arsye të justifikuara, shtetasit e Republikës së Turqisë kishin disa kërkesa për të cilat kishin shpjegimet e tyre. Megjithatë, nga ana tjetër, ajo që tregon sjellja e Suedisë është se ato nuk ishin vetëm në mënyrë deklarative për NATO-n. Por realisht ata bënë edhe punë shtesë për të justifikuar besimin dhe mbështetjen që kishin nga të gjithë ne, pra për t’u afruar me Republikën e Turqisë.
Dialogu që po zhvillohej, edhe pse disa herë skeptikët thoshin se nuk do të ndodhte në këtë samit, por dialogu që u zhvillua, me mbështetjen dhe ndihmën e të gjithë aleatëve, më në fund dha frytet e veta dhe me rezultatin përfundimtar të aderimit të Suedisë në Aleancë.
Mendoj se duhet të jetë një shembull pozitiv për ndodhitë në vendin tonë, sepse nëse në mënyrë deklarative avokojmë gjatë gjithë kohës për diçka, në një moment duhet të prodhojmë, pra ta përkthejmë në hapa realë. Nëse ne nga pavarësia e deri më sot, të gjitha partitë politike dhe liderët e tyre, kur t’i pyesni, do t’ju thonë se ne jemi për anëtarësimin në BE dhe NATO, ndërkohë që jemi anëtarësuar në Aleancë. Por pyetja e vërtetë që secili prej nesh duhet t’i përgjigjet është se çfarë po bëjmë për ta realizuar atë. Sepse premtimet mund të bëhen të pakuptimta në një moment nëse nuk punoni për t’i përmbushur ato. E njëjta gjë vlen edhe në Republikën e Maqedonisë së Veriut.
Nëse të gjithë, pa përjashtim të partive politike, opozitës, pozitës, parlamentare dhe joparlamentare, të gjithë avokojmë për anëtarësimin e Republikës së Maqedonisë së Veriut në BE. I vetmi kusht që aktualisht është në tavolinë para nesh është ndryshimi i Kushtetutës me futjen e bullgarëve si minoritet dhe vazhdimi i rrugës europiane të Republikës së Maqedonisë së Veriut.Kjo është e vetmja gjë.
Teoritë nëse do të jetë gjëja e fundit, nëse kemi të drejtë të dyshojmë, ne absolutisht kemi të drejtë të dyshojmë për gjithçka, por vendimi që duhet të marrim sot është i yni – nëse do të bëjmë një hap përpara apo do të mbetemi të mbyllur në mjedisin tonë dhe në 20 vitet e ardhshme do të dyshojmë dhe do të supozojmë se diçka do të ndodhë pavarësisht se do të ndryshojmë Kushtetutën.
Ajo që është e rëndësishme dhe pohoj me përgjegjësi si të gjithë ata që janë pjesë e proceseve është se deri më tani asnjë vendim i vetëm nuk i ka dëmtuar interesat kombëtare të Republikës së Maqedonisë së Veriut. Fatkeqësisht, e kaluara tregon se në vendin tonë janë marrë vendime vërtet të vështira politike, por kur sheh se çfarë sollën ato vendime të vështira politike për të ardhmen e qytetarëve të vendit tonë, atëherë çdo vështirësi u shpërblye dhe ne mund të jemi të lumtur të krenohemi se çfarë sollën.
Unë do të jap shembullin e Marrëveshjes së Prespës, të cilën shumë kolegë të mi nuk duan ta komentojnë, unë nuk kam qenë pjesë e atij procesi, por tani disa vite më vonë e mbështes absolutisht, sepse si do të ishim ndryshe sot dhe do të ishim ulur në tavolinë me të gjitha vendet njëlloj nëse nuk do të kishim bërë atë hap historik. Ne e shohim përfitimin e atyre ndryshimeve vetëm disa vite më vonë dhe imagjinoni se çfarë dobie do të kenë qytetarët tanë, për brezat tanë, për të rinjtë që të gjitha partitë politike thonë se janë të përkushtuara për t’i mbajtur në RMV dhe për të mos ikur nga vendi.
Por si nëse ata nga ne vazhdojmë të dëgjojnë fjalime boshe politike dhe premtime boshe pa parë asnjë realizim. Me pak fjalë, kjo është paralelja që doja të bëja në lidhje me Suedinë dhe Turqinë në lidhje me anëtarësimin në Aleancën e NATO-s, e jap vërtet si një shembull pozitiv se çfarë duhet të bëjmë në këto momente kritik dhe vendimtar në vendin tonë.
CIVIL MEDIA: Formacioni mercenar privat Wagner është i pranishëm në Ballkan. Cili është kërcënimi nga Wagner? A ka grupe të tjera të armatosura të tilla ose të ngjashme që mund të minojnë sigurinë dhe mbrojtjen e vendeve në rajon? Si po përballet mbrojtja jonë me rreziqet që lindin nga agresioni rus kundër Ukrainës?
PETROVSKA: Mund të them me siguri se Wagner nuk është i pranishëm në Ballkan në vendet anëtare të NATO-s dhe kjo është një tjetër motiv dhe provë shtesë pse pranimi i Maqedonisë së Veriut në Aleancën e NATO-s ishte kaq i rëndësishëm dhe shumë domethënës. Ne kemi qenë dëshmitarë të periudhës së kaluar dhe do të dëshmojmë në të ardhmen veprime hibride të Rusisë, por edhe të vendeve të tjera që ndoshta do ta ndihmonin atë në veprimet e saj.
Qëllimi i një veprimi të tillë nga ana e tyre, natyrisht, është të minojë vlerat dhe besimet se ajo që po bëhet aktualisht në vend apo edhe anëtarësimi ynë në NATO dhe anëtarësimi ynë dhe rruga drejt BE-së janë në fakt të gabuara. Kjo është ideja e atyre veprimeve hibride, që do të thotë të ulet besimi tek institucionet.
Dhe kur them institucionet, them se këto janë sulme ndaj sistemit. Ato shpesh mund të jenë sulme hibride dhe veprime të drejtuara kundër individëve, qoftë në qeveri apo struktura të tjera politike, por synojnë të shkatërrojnë ose të ulin besimin në sistem.
Ajo që është veçanërisht e rëndësishme është se si do të reagojmë dhe si do të mbrohemi në ato momente. Si Ministri e Mbrojtjes kemi një kompetencë apo përgjegjësi të ndarë, por në të vërtetë ndonjëherë jemi drejtues ose më të zëshëm kur flasim për këtë temë.
Forcimi i besimit institucional, së dyti forcimi i shoqërisë është diçka që do të kontribuojë në përballimin me sukses të këtij lloj kërcënimesh. Jam shumë i kënaqur që ditën kur po nisesha për në Samitin në Vilnius, u bë rirenditja e transparencës së institucioneve ku Ministria e Mbrojtjes është e para, pra institucioni i parë për sa i përket transparencës. shpallur për disa vite me radhë.
Kjo është e rëndësishme për mua dhe do ta kombinoj me operacione hibride, sepse sa herë që keni ndonjë përpjekje dashakeqe për të minuar besimin ose për të minuar sistemin, transparenca e institucioneve është veçanërisht e rëndësishme. Sepse ilaçi më i mirë ose mekanizmi më i mirë për të luftuar apo për t’i rezistuar dezinformatave dhe këtij lloj aktiviteti keqdashës është transparenca dhe llogaridhënia.
Po, në mbrojtje (departamenti që unë drejtoj), ndodh shpesh që nuk mund t’u përgjigjemi plotësisht pyetjeve për shkak të ndonjë klasifikimi, nëse do të ishte në kuadrin e NATO-s apo në marrëdhënie partneriteti, por asnjëherë nuk i mbetemi borxhli medias apo opinionit , ne gjithmonë përpiqemi të paraqesim informacionin në një mënyrë që të plotësojë kërkesat, por nuk do të dëmtojë proceset që duhet të zhvillohen në të ardhmen.
