Në bllokun e saj të apartamenteve të epokës sovjetike në periferi të Kievit lindor, Oksana Zinkovska-Boyarska jeton me ndërprerje të përditshme të energjisë elektrike. Ashensori për në apartamentin e saj në katin e tetë shpesh ndalet, dritat fiken dhe ndonjëherë pompat që mbajnë presionin në ngrohjen qendrore me gaz prishen.
Ajo ka një bateri të madhe të rikarikueshme për të mbajtur ndezur pajisjet, por kushton 2,000 euro (1,770 paund) dhe zgjat vetëm për një kohë të caktuar. Burri i saj, Ievgen, një avokat, shpesh duhet të punojë nën dritën e pishtarit. Vajza e tyre dyvjeçare, Katia, luan gjithashtu nën dritën e qirinjve.
Mes sulmeve ajrore dhe errësirës së ftohtë, Oksana thotë se ajo dhe Ievgeni shqetësohen vazhdimisht për Katian.
“Nuk mund ta përshkruaj me fjalë frikën kur e çon fëmijën tënd në strehë gjatë shpërthimeve. Nuk kam ndjerë kurrë diçka të tillë në jetën time dhe nuk do të doja që askush të ndjente diçka të tillë. Mendimi se ajo mund të jetë e frikësuar sepse nuk ka dritë – kjo është e tmerrshme”, shprehet ajo.
Në të gjithë Ukrainën, familjet po përgatiten për kohë edhe më të vështira që i presin – një dimër të gjatë dhe të ftohtë, në të cilin presidenti rus Vladimir Putin përpiqet të përfundojë “operacionin e tij të posaçëm ushtarak” duke goditur furnizimin me energji të Ukrainës.
Vetëm fundjavën e kaluar, një sulm masiv me dron dhe raketa la pjesën më të madhe të vendit pa energji elektrike për një kohë. Ukrainasit tani po përballen me ndërprerje të rregullta të energjisë deri në 16 orë në ditë.
Në dimër, temperaturat në Ukrainë mund të bien deri në -20 gradë Celsius. Një figurë e lartë qeveritare tha se ata presin që muajt e ardhshëm të jenë brutalë.
“Mendoj se do të jetë dimri më i keq i historisë sonë”, thotë zyrtari. “Rusia do të shkatërrojë energjinë tonë, infrastrukturën tonë, ngrohjen tonë. Të gjitha institucionet shtetërore duhet të jenë të përgatitura për skenarin më të keq.”
Maxim Timchenko, drejtori ekzekutiv i DTEK, një kompani e madhe private e energjisë në Ukrainë, thotë: “Bazuar në intensitetin e sulmeve gjatë dy muajve të fundit, është e qartë se Rusia po synon shkatërrimin e plotë të sistemit energjetik të Ukrainës.”
Por sipas një të dërguari evropian, nuk ka të bëjë vetëm me njerëzit që kanë ftohtë natën ose pa dritë – ka më shumë në strategjinë e Rusisë.
“Kjo ka të bëjë edhe me faktin që ata nuk marrin bukë nga furra e bukës në mëngjes dhe nuk janë në gjendje të shkojnë në punë sepse nuk ka energji elektrike për fabrikën”, thotë i dërguari.
Siç e thotë zyrtari: “Qëllimi i rusëve është të shkatërrojnë ekonominë tonë.”
Pra, si do të zhvillohet saktësisht kjo taktikë lufte? Dhe duke qenë se pothuajse katër vjet luftë kanë lënë gjurmën e tyre, çfarë do të thotë për popullin e Ukrainës përdorimi në rritje i kësaj arme në luftën e rraskapitjes – dhe çfarë do të thotë fundi i kësaj lufte të gjatë dhe të vështirë?
Asetet e ngrira dhe diplomacia e pezulluar
Në vijën e frontit, lajmet janë të zymta. Ka shenja në rritje se qyteti kyç lindor i Pokrovskut mund të bjerë, duke u dhënë forcave ruse një rritje të moralit dhe një platformë të re për të pushtuar më shumë nga rajoni i Donetskut.
Për më tepër, për momentin, përpjekjet diplomatike për t’i dhënë fund luftës duket se janë pezulluar.
Bisedat për një samit midis Presidentit të SHBA-së, Donald Trump, dhe atij të Rusisë, Vladimir Putin, kanë mbetur në plan të dytë, pasi
Moska refuzoi të tërhiqej nga synimet e saj maksimaliste të luftës dhe SHBA-të vendosën sanksione ndaj naftës dhe gazit rus.
“Aktualisht ka një pauzë”, tha një zëdhënës i Kremlinit këtë javë, “situata është bllokuar”.
Gjatë gjithë kësaj kohe, kombet evropiane diskutojnë se çfarë të bëjnë me 180 miliardë euro (160 miliardë paund) në asete të ngrira ruse.
Ato planifikojnë t’i përdorin paratë për të mbledhur të ashtuquajturën “kredi riatdhesimi” për Ukrainën, e cila do të paguhet vetëm nëse
Rusia paguan ndonjëherë dëmshpërblime pas përfundimit të luftës.
Por një debat mbi mënyrën e ndarjes së rrezikut i ka lënë arkat e Kievit të duken qartësisht të zbrazëta.
Megjithatë, është kriza energjetike ajo që po e shqetëson më shumë qeverinë ukrainase. “Njerëzit janë të lodhur pas katër vitesh lufte”, më thotë zyrtari. “Kam frikë se do të demotivohen.”
Ecni rrugëve të Kievit dhe do të hasni një det me fytyra të lodhura – sytë e njerëzve janë të kuq nga mungesa e gjumit, pushimi i tyre i prishur nga sirenat e sulmeve ajrore.
“Jam e lodhur që nuk fle mjaftueshëm”, thotë Yana Kolomiets, 31 vjeç, drejtoreshë kasting-u nga Odesa. “Por… edhe njerëzit që luftojnë në vijën e parë janë të lodhur.”
Një studim i kohëve të fundit shkencor sugjeroi se njerëzit në Ukrainë kanë tre herë më shumë gjasa të vuajnë nga pagjumësia sesa në vendet në paqe.
Ai gjurmoi modelet e gjumit të rreth 100 ukrainasve gjatë gjashtë muajve dhe zbuloi se pagjumësia vazhdonte edhe në netët e qeta.
Nuk ka pasur shumë netë të qeta.
Rusia lëshoi një numër të madh raketash balistike drejt Ukrainës në tetor – rreth 268 në total, numri më i lartë mujor që nga pushtimi në shkallë të plotë, sipas një analize të publikuar nga faqja e lajmeve Oboz. Në të njëjtin muaj, Rusia lëshoi 5,298 dronë bombardues Shahed dhe të tjerë.
Diplomatët sugjerojnë se taktikat e Rusisë kanë një fokus gjeografik, sulmet e tyre synojnë qëllimisht rrjetet e transmetimit të gazit dhe energjisë elektrike në Ukrainën lindore, në vend të termocentraleve në perëndim të vendit.
“Ata po përpiqen ta ndajnë Ukrainën në dysh për sa i përket energjisë”, thotë një i dërguar evropian. “Ata duan që çdo vend në lindje të lumit Dnieper të jetë i ftohtë këtë dimër”.
Qëllimi, më tha një burim qeveritar, është të nxitet një kryengritje, në mënyrë që njerëzit të dalin kundër qeverisë në Kiev.
Zyra e Kombeve të Bashkuara për Koordinimin e Çështjeve Humanitare është aq e shqetësuar saqë ka lëshuar tashmë një paralajmërim zyrtar, duke thënë se “dimri që po afron paraqet rreziqe të reja për ukrainasit… ndërsa sulmet e intensifikuara ndaj rrjeteve të energjisë dëmtojnë përpjekjet për të ruajtur ngrohtësinë në shtëpi, shkolla dhe qendra shëndetësore”.
Pasiguria mbi rezultatin e nismave të ndryshme diplomatike nuk ka ndihmuar gjithashtu.
E megjithatë, sondazhet e opinionit sugjerojnë se njerëzit në Ukrainë në fakt mund të jenë më optimistë, jo më pak.
Një studim nga Instituti Ndërkombëtar i Sociologjisë i Kievit, një organizatë anketuese, sugjeroi që në tetor 56% e 1,008 ukrainasve të intervistuar ndiheshin optimistë për të ardhmen e vendit, nga 43% në maj.
Sasha, një financier me bazë në Kiev, shpjegon se morali ukrainas është i paqëndrueshëm, duke luhatur në mënyrë të egër midis optimizmit dhe pesimizmit.
“Nëse njerëzit flasin për fundin e luftës, ata ndihen optimistë”, thotë ai. “Por pastaj, kur bisedimet dështojnë, ata dëshpërohen.”
Megjithatë, Oksana është pragmatike: ajo thotë se pavarësisht të gjitha frikërave për vajzën e saj, ata nuk kanë zgjidhje tjetër veçse ta durojnë atë.
“Gjithmonë mendoj se është shumë më keq në vijën e parë të frontit”, shton ajo. “Ka djem dhe vajza në vijën e parë që vuajnë shumë, shumë më tepër. E kuptoj që fëmija im nuk duhet të rritet në këto kushte, sepse nuk është normale në botën e civilizuar. Por ne mund të rezistojmë për aq kohë sa fronti ka nevojë.”
