Shëndeti publik global vendosi një objektiv dy dekada më parë – një të ardhme “pa tym” deri në vitin 2040, d.m.th. 5% ose më pak e popullsisë së rritur në mbarë botën të jenë duhanpirës. Megjithatë, shumica e vendeve janë larg përmbushjes së këtij objektivi. Edhe pse Organizata Botërore e Shëndetësisë (OBSH) regjistron se kërkesa për duhan dhe produkte duhani po zvogëlohet, numri i përdoruesve të cigareve në nivel global mbetet shumë më i lartë se sa dëshirohet – 1.2 miliardë njerëz vazhdojnë të pinë duhan.
Por një shembull në botë po hidhet në trendin pozitiv në shoqërinë e saj, dhe ky është Suedia, e cila pretendon të jetë vendi i parë “pa tym” në botë. Cili është sekreti i modelit suedez? Në Evropë, Suedia është lider në një qasje të integruar për kontrollin e përdorimit të duhanit, të plotësuar nga strategji për të zvogëluar pasojat e dëmshme. Përdorimi i nikotinës në këtë vend skandinav është i ngjashëm me mesataren në Bashkimin Evropian, por kjo nuk është për shkak të përdorimit të cigareve klasike të duhanit, por për shkak të përdorimit të produkteve alternative më të sigurta dhe më pak të dëmshme* që përmbajnë nikotinë. Këto janë produkte moderne që nuk përmbajnë duhan dhe nuk “shkaktojnë tym”*, dhe një shembull janë qeset e nikotinës. Në Suedi, shkalla e pirjes së duhanit në vitin 2024 ishte 5.3% dhe është pothuajse pesë herë më e ulët se mesatarja e BE-së – 24%. Përveç kësaj, autoritetet shëndetësore suedeze, brenda Unionit, regjistrojnë shkallët më të ulëta të sëmundjeve që lidhen me përdorimin e cigareve.
“Suedia është shembulli më bindës. Përmes adoptimit dhe përdorimit të gjerë të qeseve të nikotinës dhe cigareve elektronike, Suedia ka ulur përdorimin e cigareve me 55% në dekadën e fundit. Me shkallën më të ulët të pirjes së duhanit në Evropë prej 5.3%, Suedia është gati të bëhet vendi i parë pa tym në BE, me shkallë vdekshmërie të lidhura me pirjen e duhanit 39.6% nën mesataren evropiane”, thotë Dr. Delon Human, i cili është bashkautor i dhjetëra studimeve mbi këtë temë dhe është pjesë e organizatës Smoke free Sweden.
Në vend që të ndalojë ose kufizojë në mënyrë drastike produktet e nikotinës, Suedia i ka dhënë dritën jeshile alternativave më pak të dëmshme*. Tranzicioni filloi me snusin tradicional, por u pasua nga cigaret elektronike (2015) dhe qeset me nikotinë (2018), siç është Velo, të cilat shpejt u bënë një opsion popullor për përdoruesit suedezë. Duke i bërë këto alternativa të disponueshme dhe të pranueshme shoqërisht, Suedia ka ulur me sukses shkallën e pirjes së duhanit me 54% që nga viti 2012.
“Nëse çdo vend do të ndiqte qasjen e Suedisë dhe do t’i bënte alternativat më pak të dëmshme të përballueshme dhe të arritshme për duhanpirësit, afërsisht 355,000 jetë mund të shpëtoheshin çdo vit në BE. Kjo është më shumë se 3.5 milion jetë në një dekadë”, thotë Dr. Lars Ramström.
Nxitja më e madhe për uljen e përdorimit të produkteve klasike të duhanit është dhënë nga qeset me nikotinë, të cilat kanë marrë hov në tregun suedez dhe janë një produkt pa duhan. Ndër markat më të famshme të qeseve me nikotinë është Velo. Ato janë një opsion modern për ata që duan të shkëputen nga pirja e duhanit tradicional, duke përdorur një alternativë që paraqet një rrezik më të ulët* për shëndetin. Ky produkt ka revolucionarizuar marrjen e nikotinës, duke ofruar nikotinë pa substanca dhe tym të dëmshëm.
“Qeset ligjore të nikotinës nga kompani të njohura botërisht janë bërë nga përbërës me cilësi të lartë. Ato përmbajnë nikotinë, ujë, fibra bimore, aroma dhe ëmbëlsues. Ekzistojnë qese nikotine me aroma të ndryshme dhe doza të ndryshme nikotine”, njoftoi së fundmi prodhuesi i Velo-s.
Suksesi i Suedisë në uljen e sëmundjeve që lidhen me pirjen e duhanit, ku produktet alternative si Velo përdoren në një masë të konsiderueshme, është i pakrahasueshëm. Midis qytetarëve suedezë të lindur në vende të tjera evropiane, shkalla e pirjes së duhanit është 7.8% – më pak se një e treta e mesatares së BE-së. Nga ana tjetër, falë qëndrimit të Suedisë për alternativa më pak të dëmshme* ndaj nikotinës, vetëm 4.5% e të rriturve të lindur në Suedi tani pinë duhan, që është nën pragun prej pesë përqind pa tym.
* Ky produkt nuk është pa rrezik dhe përmban nikotinë, një përbërës që shkakton varësi.
*Bazuar në peshën e provave dhe duke supozuar një kalim të plotë nga pirja e duhanit. Këto produkte nuk janë pa rrezik dhe shkaktojnë varësi.
