Popullsia në Maqedoni po plaket me ritme shumë të shpejta. Vendi tashmë është në pleqëri të thellë demografike. Ajo ka hyrë në procesin e tranzicionit demografik kur vdekshmëria bëhet më e madhe se lindja. Po shënojmë një humbje të shtimit natyror prej mbi 8000 persona mesatarisht çdo vit dhe kjo tendencë do të vazhdojë, thonë ekspertët.
E ardhmja, parashikojnë ata, nuk është premtuese, por cilat janë zgjidhjet? Sipas disave, futja e çdo mase që do të ndalonte procesin e plakjes është një utopi, por zbatimi i aktiviteteve për t’iu përshtatur plakjes demografike është realitet. Sipas të tjerëve, çelësi është hyrja në BE sepse do të imponojë përmbushjen e standardeve që do të përmirësonin jetesën në vend, e cila, nga ana tjetër, do të nënkuptojë shumë më pak emigrim, por edhe kthimin e një pjese të popullsisë në vendin e tyre.
Strategjia për të moshuarit (2010-2020) tregon se deri në vitin 2050 çdo i pesti person pritet të jetë mbi 60 vjeç dhe në vitin 2150 çdo i treti do të jetë mbi 60 vjeç.
Siç thotë prof.Anica Dragoviq nga Instituti i Sociologjisë në Fakultetin Filozofik në Shkup, plakja demografike në vend është rezultat i tre faktorëve të rëndësishëm socio-demografikë: uljes së lindshmërisë gjatë dekadës, uljes së vdekshmërisë dhe rritjes së jetëgjatësisë së njerëzve. Plakja, thekson ajo, ndikohet edhe nga migrimi, sidomos nga rritja e lëvizjeve emigruese. Ndikimi i lëvizjeve migratore, shpjegon profesoresha, lidhet me selektivitetin e popullsisë migratore dhe selektiviteti nga këndvështrimi i moshës konsiston në faktin se persona të moshës 20 deri në 40 vjeç emigrojnë më shumë se të tjerët.
“Plakja demografike është pjesë e përvojës demografike të vendit tonë. Ashtu si në vendet e tjera postsocialiste dhe vendet e ish-RSFJ-së, ky proces filloi në fund të shekullit të 20-të dhe vazhdon me një ritëm të përshpejtuar përgjatë shekullit të 21-të. Faktet tregojnë se në periudhën nga viti 2008 deri në vitin 2013, pjesa e popullsisë së moshuar në totalin e popullsisë u rrit nga 10,7% në 13,3%, dhe një dekadë më vonë në vitin 2023 ajo arriti në 18,1%. Në këtë mënyrë vendi ynë kategorizohet si një vend në një gjendje plakjeje demografike. Parashikimet janë se pjesa e të moshuarve do të vazhdojë të rritet në periudhën në vijim. Është karakteristike të përmendet se nga pikëpamja gjinore, femrat janë popullata e moshuar më dominuese”, thekson Dragoviq.
Sipas saj, sektori i shëndetësisë është një sfidë veçanërisht e fortë për vendet me nivel të mesëm dhe të ulët të zhvillimit në drejtim të përmirësimit të cilësisë, disponueshmërisë dhe aksesueshmërisë.
“Në kontekst të gjithë kësaj është më se e nevojshme të përcaktohet, monitorohet dhe vlerësohet një qasje strategjike kombëtare për kategorinë e të moshuarve, thotë Dragoviq.
Возраста на која се заминува во редовна пензија во земјите од Европа е различна и се движи од најмногу 67 до најмалку 56 години. Во одредени земји е иста возраста на која се пензионираат и ма
Ajo beson se shteti e monitoron vetëm në mënyrë deklarative këtë kategori të popullsisë që është në rritje të vazhdueshme.
“Analiza të caktuara sociologjike tregojnë se gjendja socio-ekonomike dhe cilësia e jetës së popullsisë së moshuar në vend është e pafavorshme në krahasim me vendet e zhvilluara”, thotë profesoresha.
Qëndrimi i saj është se zbatimi i masave të miratuara tashmë, veçanërisht i Strategjisë për të moshuarit (2010-2020), duhet të monitorohet. Nëse është e nevojshme, vlerëson profesoresha, duhet të miratohet një strategji e re.
“Hapi i parë duhet të jetë vlerësimi i nivelit të zbatimit të Strategjisë. Nuk kam dijeni për ndonjë plan veprimi, i cili është më se i nevojshëm për të monitoruar zbatimin e çdo dokumenti strategjik. Rrjedhimisht, nevojitet një rishikim ose përgatitja e një strategjie të re që do të përfshinte gjithashtu dokumente më të reja me rëndësi për zhvillimin e popullsisë. Për shembull, Objektivat e Zhvillimit të Qëndrueshëm 2030 janë më se të nevojshme. Qëndrimi im është se vendi ynë monitoron vetëm në mënyrë deklarative këtë kategori të popullsisë që është në rritje të vazhdueshme. Kjo nuk pasqyron një qëndrim gjithëpërfshirës dhe të qëndrueshëm ndaj popullatës, zhvillimit të saj dhe zhvillimit demografik. Plakja është pjesë e progresit qytetërues dhe në këtë kuptim njeriu duhet të jetë krenar për këtë sukses të jashtëzakonshëm kolektiv për njerëzimin”, thotë Dragoviq.
Ish-drejtori i Entit Shtetëror për Statistikë, Apostol Simovski, gjatë kohës së të cilit është bërë regjistrimi i popullsisë në vitin 2021, por edhe është përgatitur botimi Projeksionet e popullsisë së Republikës së Maqedonisë së Veriut deri në vitin 2070, është i bindur se çelësi për përmirësimin e gjendjes me moshën demografike në vend është hyrja në BE.
“Duhet të ndalet emigrimi, veçanërisht i të rinjve dhe çelësi është hyrja në BE. Nëse diçka nuk bëhet shumë shpejt përsa i përket integrimit evropian, do të shkojmë shumë më shpejt drejt projeksioneve të pafavorshme dhe numri i banorëve prej 1,5 milionë në 40 vjet do të jetë emër mendor për ne. Të rinjtë dhe të gjithë qytetarët duan të jetojnë në një shtet të rregullt, ligjor, funksional. Nuk kemi të ardhme të ndritur nëse nuk arrijmë ta krijojmë atë sa më shpejt, nëse nuk kemi arsim cilësor, shëndetësi të mirë,… Hyrja në BE është rruga jonë e vetme, ky është çelësi, theksoi Simovski në një intervistë për MIA-n.
Në Maqedoni mosha mesatare e lindjes së fëmijës së parë është 27 – 28 vjeç
Sipas statistikave, Simovski tregon se në këtë vend mosha mesatare e lindjes së fëmijës së parë është 27-28 vjeç.
“Është një trend që nuk mund të ndalet. Emancipimi i gruas, emancipimi i njerëzve, përfshirja e të gjithëve në rrjedhat sociale, arsimimi, karriera, të gjitha këto ndikojnë. Momenti i dytë që ndikon në plakje është ulja e numrit të lindjeve dhe kjo është gjithashtu një tendencë globale, por në vendin tonë është mjaft e theksuar për disa faktorë, jo vetëm për shkak të demografisë klasike (njerëzit nuk duan familje të mëdha, zgjasin fillimin e formimit të familjes), por më së shumti sepse popullata jonë e re që duhet të lindë është në emigracion. Dhe ky është problemi kryesor, lindjet nuk ndodhin në vend, por diku jashtë vendit ose familjet e reja shkojnë jashtë dhe zgjerohen atje. Nëse shikojmë normat e fertilitetit (numri i fëmijëve të lindur nga gratë në moshë riprodhuese) në 13-14 vitet e fundit, nga viti 201 deri në 2023, ato janë afërsisht të njëjta, një grua lind 1,6 ose 1,5 fëmijë. Dhe këtu nuk kemi ndryshime, gjatë gjithë kohës gjatë asaj periudhe shifrat kanë qenë të njëjta, përveç në vitin 2019 dhe 2020 ku është shënuar një rënie prej 1.3. Gjithmonë ka pasur një konstante, kështu që tek ne nuk është prishur dëshira për formimin e familjeve, qëndrimi tradicional ndaj familjes ende ekziston, por problemi është se potenciali për lindje, potenciali i ri është duke u zvogëluar, krucialisht për shkak të emigrimit”, thotë Simovski.
Ai e shikon problemin në faktin se shteti nuk i mban të rinjtë, por mendon se problem edhe më i madh është se nuk kemi të dhëna se sa njerëz po emigrojnë.
“Problem edhe më i madh është se ne nuk regjistrojmë emigrime. Nuk e dimë sa emigrime ka, nuk ka një sistem regjistrimi dhe për rrjedhojë, në vitet pas regjistrimit tashmë kemi të dhëna të pasakta për popullsinë, sepse vlerësimet e bëra çdo vit bazohen në të dhëna administrative. Ju e merrni situatën nga regjistrimi dhe shtoni lindjet, zbrisni vdekjet dhe përfshini dhe përjashtoni atë që përbën emigrim/imigrim të regjistruar. Nuk kemi të dhëna se sa njerëz po emigrojnë. Vendet skandinave, për shembull, regjistrojnë çdo “lëvizje” sepse kanë një kulturë raportimi që ne nuk e kemi. Por ne nuk mund t’i dënojmë njerëzit tanë sepse nëse vendosin të shkojnë jashtë nuk janë të sigurt për të ardhmen e tyre, nëse do t’ia dalin, madje mund të kthehen dhe me ligj duhet të çregjistrojnë vendbanimin brenda dy javësh pas emigrimit, por askush nuk e bën këtë”, thekson ish-drejtori i Entit të Statistikave.
Emigrimi po bën një rënie në numrin e të rinjve, përllogaritjet e numrit total të personave që emigrojnë nga vendi në vit janë mbi 15.000
Ky numër, sipas Simovskit, është në rritje, ndonëse potenciali për emigracion tashmë është zvogëluar.
“Nuk ka më kush të emigrojë nga Maqedonia lindore apo jugore. Megjithatë, ajo valë është ende e madhe. Të rinjtë këtu nuk kanë të ardhme të sigurt, nuk e dinë se çfarë do të ndodhë, faktori ekonomik nuk është më i vetmi faktor që ka rëndësi. Ka qenë deri para 20 apo 30 vjetësh, dhe më pas më shumë se 90 për qind e njerëzve emigruan për arsye ekonomike. Sot ata nuk emigrojnë vetëm për këtë, por edhe për mungesën e sigurisë juridike. Do të nisësh një biznes, dikush nuk do të të paguajë, nuk do të mund të mbledhësh të arkëtueshmet, do të ngecesh, nuk ke siguri. Do të tërhiqeni me vite nëpër gjykata dhe nëse do të merrni edhe një vendim në favorin tuaj. Trazirat politike janë katastrofike dhe e gjithë kjo prek qytetarët, të gjithë duan të jetojnë në një vend të rregullt”, thekson Simovski.
Ai shton gjithashtu se në shifrat që nuk përfshijnë emigracionin, që nga regjistrimi i popullsisë e në vazhdim kemi një rënie të popullsisë.
Regjistrimi i vitit 2021 regjistroi 1.837.000 banorë dhe tani numri është 1.820.000. Nëse kësaj i shtojmë edhe ata që kanë emigruar në këto katër vite, mund të arrijmë në 1.700.000 e diçka më shumë. Siç thotë Simovski, duke iu referuar treguesve statistikorë, nga viti 2010 kur kanë lindur 24.296 fëmijë, në vitin 2023 kanë lindur 16.737.
“Në vitin 2024 ndoshta do të jenë rreth 15,000. Pra, kemi një rënie prej gati 10 mijë fëmijë të lindur, që është e tmerrshme. Mendoj se arsyeja kryesore është emigracioni. Mosha mesatare e popullsisë po rritet dhe është midis 45 dhe 50 vjeç. Piramida e moshës tek ne, në vend që të jetë më e gjerë në bazë (që tregon popullatën e re), ka formën e trungut, pra bëhet një pemë që ka edhe një gropë në mes (që tregon për moshat nga 20 deri në 40 vjeç). Ky është rezultat i emigrimit, thekson Simovski. Sipas Indeksit të Plakjes, Maqedonia ka kohë që ka hyrë në kategorinë e një vendi me popullsi shumë të vjetër. Mirëpo, fakti që prej kohësh kemi hyrë në kategorinë e një shteti me popullsi shumë të vjetër nuk është nga sot, por për 15 vjet”, vlerëson Simovski dhe shton se tani jemi në pleqëri të thellë demografike. Megjithatë, ne nuk bëjmë përjashtim. Evropa është një kontinent i vjetër dhe të gjitha vendet evropiane e kanë këtë problem.
Në Maqedoni popullsia më e madhe është nga 40 deri në 65 vjeç dhe nuk duhet të jetë mbi 60 vjeç
Kufiri i jetëgjatësisë po rritet vazhdimisht. Disa fatkeqësi natyrore, tërmete ose ngjarje, epidemi të tilla si KOVID mund të shkaktojnë çrregullime të caktuara. KOVID ka pasur një ndikim drastik në rritjen e vdekshmërisë. Në ato vite jetëgjatësia varej ekskluzivisht nga shkalla e vdekshmërisë, jo nga lindjet, sepse edhe të rinjtë vdisnin nga KOVID-i. Në ato vite, jetëgjatësia mesatare u ul.
Në vitin 2018, para KOVID-it, jetëgjatësia ishte 76,34 vjet (74,39 për burrat dhe 78,29 për gratë), në 2019 ishte 75,74 vjet (73,62 për burrat dhe 77,87 për gratë), në vitin 2020 u ul edhe më shumë për shkak të ndikimit të drejtpërdrejtë të KOVID-it në 74,57 (tek burrat 72,41, tek gratë 76,74) Në vitin 2021 ishte 74,44 vjet (72,22 për burrat, 76.74 për gratë) dhe më pas fillon të rritet. Në vitin 2022 është 75,32 vjet (73,16 për meshkujt, 77,58 për femrat), pra kthehet në shifrat e pesë deri në gjashtë vjet më parë.
Si do të pasqyrohet mosha e popullsisë?
“Kemi bërë projeksione deri në vitin 2070. Bëmë tetë projeksione të ndryshme me tetë kombinime të ndryshme hipotezash duke supozuar se gjatë gjithë asaj periudhe nuk do të ndodhin fatkeqësi natyrore apo aksidente. Faktorët ishin lindshmëria, vdekshmëria dhe migrimi. Nga tetë variantet, tre ishin teorike. Njëra ishte se nuk do të kishte fare migrim, se askush nuk do të emigronte, për të parë lëvizjen e natalitetit dhe vdekshmërisë, pra situatën numerike pa migrim. Hipoteza e dytë ishte se do të kishim migrime të vazhdueshme, për shembull 15,000 çdo vit, gjë që gjithashtu nuk ka gjasa, por për të parë se çfarë bën migrimi, i cili përndryshe “ha” popullsinë e re midis 20 dhe 30 vjeç (që shpesh emigrojnë me familje të tëra). Varianti më i keq që morëm ishte se në vitin 2070 do të kishim 500.000 banorë dhe më i miri që do të kishim 1,5 milion, që është gjithashtu e keqe“, shpjegon Simovski.
Shtesa natyrore në vitin 2010 ishte + 5.183 njerëz (kaq më shumë kanë lindur sesa kanë vdekur), dhe në vitin 2023 është – 3.450 (kaq më shumë kanë vdekur sesa kanë lindur). Kjo do të thotë se kemi një humbje prej mbi 8.000 njerëz mesatarisht çdo vit. Dhe kjo tendencë do të vazhdojë.
“E ardhmja jonë nuk është e ndritur, por cilat janë zgjidhjet? Gjëja kryesore është ndalimi i procesit të migrimit. Duhet të eliminojmë arsyet që çojnë në dëshirën e të rinjve për të emigruar. Megjithatë, besoj se çelësi është hyrja në BE. E them këtë sepse kemi shembuj të mirë – në të gjitha vendet e valës së parë të zgjerimit, Poloni, Republikën Çeke, Sllovaki, … në fillim pati një valë të madhe emigracioni, “lumenj njerëzish” shkuan në vendet perëndimore, por me zhvillimin e tyre, falë arritjes së standardeve të kërkuara nga Evropa, krijuan kushte të mira ekonomike në shtëpi, veçanërisht një shtet i mirë i huaj, ku u kthyen në shtëpi. Ka një valë të madhe të kthyeshme kthimesh, por edhe ardhje të reja nga vende të tjera”, thekson ish-drejtori i Statistikave.
Ai kujton se në vitet 2008-2009 u tentua të mbështetej lindshmëria, me strategjinë demografike pronatale që parashikonte stimulimin e lindjeve.
Sipas projeksioneve të Kombeve të Bashkuara (OKB), pritet zvogëlim i numrit të popullsisë në Maqedoni – në vitin 2025 2.037.000 banorë, ndërsa në vitin 2050 1.857.000 banorë. E matur me rritjen mesatare të popullsisë, pritet një rritje negative prej -0,09% në 2020-2025, dhe në periudhën 2025-2050 me -0,49%.
Parashikimet e Kombeve të Bashkuara janë se jetëgjatësia mesatare në Republikën e Maqedonisë do të rritet vazhdimisht dhe në vitin 2050 pritet të arrijë në 79,5 vjet.
Në nivel global, numri i njerëzve të moshës 65 vjeç e lart parashikohet të dyfishohet, nga 761 milionë në 2021 në 1.6 miliardë në vitin 2050. Numri i njerëzve të moshës 80 vjeç e lart po rritet edhe më shpejt. Në nivel global, foshnjat e lindura në vitin 2022 pritet të jetojnë mesatarisht 71.7 vjet, ose 25 vjet më shumë se ato të lindura në vitin 1950. Plakja e popullsisë është një prirje e pakthyeshme globale. Në vitin 2021, 1 në 10 njerëz në botë ishin 65 vjeç e lart. Në vitin 2050, kjo grupmoshë parashikohet të përfshijë 1 në 6 persona globalisht. Maqedonia nuk bën përjashtim kur bëhet fjalë për trendin e plakjes së popullsisë. Sipas Institutit të Shëndetit Publik (ISHP), nga viti 2013 deri në vitin 2023, pesha e popullsisë së moshuar 65 vjeç e lart është rritur nga 13,1 për qind në 18,1 për qind.
Të dhënat e fundit të Entit Shtetëror të Statistikave tregojnë se numri i përgjithshëm i personave mbi 65 vjeç në Maqedoninë e Veriut është 315.331, ndërsa numri i të porsalindurve është në rënie. Gratë priren të jetojnë më gjatë se burrat dhe për këtë arsye përbëjnë shumicën e të moshuarve si në vendin tonë ashtu edhe në mbarë botën.
Maqedonia ndër vendet me lindje të ulët
Analiza e lëvizjes natyrore në periudhën 2007-2023 e përgatitur nga Instituti i Shëndetit Publik konstaton se Maqedonia mund të llogaritet në vendet me natalitet të ulët. Në vitin 2007, numri i lindjeve të gjalla ishte 22.688 me lindshmëri 11.1/1.000 banorë, ndërsa në vitin 2023 numri i lindjeve të gjalla u ul në 16.737 me lindshmëri 9.2/1.000 banorë. Numri i përgjithshëm i vdekjeve varionte nga 19,594 në vitin 2007 me një shkallë vdekjeje prej 9,6/1,000 banorë në 20.187 vdekje në vitin 2023 me një shkallë vdekjeje prej 11,0/1,000 banorë.
Analiza e lëvizjes natyrore në periudhën 2007-2023 e përgatitur nga Instituti i Shëndetit Publik konstaton se Maqedonia mund të llogaritet në vendet me natalitet të ulët. Në vitin 2007, numri i lindjeve të gjalla ishte 22.688 me lindshmëri 11.1/1.000 banorë, ndërsa në vitin 2023 numri i lindjeve të gjalla u ul në 16.737 me lindshmëri 9.2/1.000 banorë. Numri i përgjithshëm i vdekjeve varionte nga 19,594 në vitin 2007 me një shkallë vdekjeje prej 9,6/1,000 banorë në 20,187 vdekje në vitin 2023 me një shkallë vdekjeje prej 11,0/1,000 banorë.
Për shkak të pandemisë KOVID-19, shkalla e vdekshmërisë tejkaloi mesataren afatgjatë prej rreth 9,6/1000 banorë dhe në vitin 2020 ishte 12,4%o, në vitin 2021 15,5%o dhe në vitin 2022 12,3%o.
Në vitin 2023, shkalla e vdekshmërisë është ulur krahasuar me 2020, 2021 dhe 2022 dhe është 11 për 1000 banorë.
Që nga viti 2019 ka më shumë vdekje sesa lindje, pra ka një rënie natyrore të popullsisë. Nataliteti negativ varion nga -0.3 në 2019, -3.2 në 2020, -5.4 në 2021, ndërsa në vitin 2022 ka rënie të natalitetit negativ në -2.4, dhe në 2023 në -1.9 për 1000 banorë.
Rritja më e madhe negative natyrore është shënuar në vitin 2021 kur numri i vdekjeve ishte 9868 më i lartë se numri i lindjeve të gjalla. Në vitin 2023, në Maqedoninë e Veriut janë regjistruar 82,9 lindje të gjalla për 100 vdekje.
Sipas rajoneve statistikore, indeksi më i ulët vital me 46.5 lindje të gjalla për 100 vdekje është shënuar në rajonin lindor, pasuar nga rajoni i Pellagonisë me 59.2 lindje të gjalla për 100 vdekje dhe më pas rajoni i Vardarit me 62.7. Vetëm në rajonin e Shkupit numri i lindjeve të gjalla është më i lartë se numri i vdekjeve me indeks jetik prej 110.0 lindje të gjalla për 100 vdekje dhe në rajonin e Pollogut me 103.4 lindje të gjalla për 100 vdekje.
Tendenca në rënie e lindjeve me luhatje të herëpashershme në të gjithë Evropën
Tendenca shumëvjeçare e rënies së natalitetit me lëkundje të herëpashershme është e pranishme në të gjithë Evropën. Sipas bazës së të dhënave të Entit Statistikor të Bashkimit Evropian (Eurostat), në vitin 2022 vetëm katër shtete anëtare të Bashkimit Evropian (EU-27) kishin një normë lindjeje më të madhe ose të barabartë me 10.0/1000 banorë, dhe të gjitha të tjerat kishin më pak se 10.0/1000 banorë. Mesatarja e BE-27 për vitin 2022 ishte 8.7/1000 banorë. Në vitin 2021, 11 shtete anëtare të Bashkimit Evropian (BE-27) kishin një normë lindjeje më të madhe ose të barabartë me 10.0/1000 banorë, dhe 16 kishin më pak se 10.0/1000 banorë. Mesatarja e BE-27 për vitin 2021 ishte 9.1/1000 banorë. Në periudhën 2012-2022, norma e përgjithshme e lindshmërisë në Republikën e Maqedonisë së Veriut varionte nga 1,51 -1,58, ndërsa në të njëjtën periudhë në BE-27 norma varionte nga 1,53-1,46. Në periudhën e analizuar, shkalla e përgjithshme e lindshmërisë në Maqedoni ishte më e ulëta në vitin 2020 dhe ishte 1.31, ndërsa në BE-27 ishte më e ulëta në vitin 2022 dhe ishte 1.46.
Sipas të dhënave të Eurostat, në Maqedoninë e Veriut, jetëgjatësia në lindje për të dy gjinitë është ulur në periudhën 2019-2021 për shkak të rritjes së vdekshmërisë të shkaktuar nga pandemia KOVID-19, por në vitin 2022 jetëgjatësia për burrat është (72.2) dhe për gratë (76.7) dhe është rritur në krahasim me vitin 2021.
Jetëgjatësia mesatare në lindje për vendet e BE-27 në vitin 2022 ishte 80.6 vjet për të dy gjinitë, pra 77.9 vjet për burrat dhe 83.3 vjet për gratë. Sipas të dhënave të dorëzuara në Eurostat për vitin 2022, jetëgjatësia po rritet në një numër të madh vendesh. Jetëgjatësia mesatare në moshën 65 vjeç në BE-27 në 2022 është 17.8 vjet për burrat (0.5 vjet më e lartë krahasuar me 2021) dhe 21.2 vjet për gratë (0.3 vjet më e lartë krahasuar me 2021). Në Maqedoninë e Veriut, jetëgjatësia mesatare në moshën 65 vjeç për burrat është 14.0 vjet (1.5 vjet më e lartë krahasuar me 2021) dhe për gratë 16.3 vjet (1.4 vjet më e lartë krahasuar me 2021).
Në vitin 2023, jetëgjatësia në lindje në BE ishte 81.4 vjet, një rritje krahasuar me vitin 2022 kur ishte 80.6 vjet. Për gratë, ishte 84 vjeç, dhe për burrat, 78.7 vjet. Jetëgjatësia në Shtetet Anëtare të BE-së u rrit nga 80.5 në 81.4 vjet në terma afatgjatë, nga 2015 në 2023.
Të dhënat për Maqedoninë tregojnë rënie. Jetëgjatësia në 2015 ishte 75.5, në 2016 ishte 75.4, në 2017 u rrit në 76, në 2018 arriti në 76.7, në 2019 ishte 76.6, në 2020 ra në 74.4 dhe në 203.22 ishte 76.7 vjet.
Po të shikoni tabelat e Entit Shtetëror të Statistikave, jetëgjatësia ishte 75,3 vjet në 2015, 75,5 në 2016, 75,9 në 2017, 76,3 në 2018, 75,4 në 2019 dhe 2020, 72,12 në 2020, 72,13. Në vitin e fundit, 2022, jetëgjatësia e grave ishte 77,6 dhe e burrave 73,2 vjet.
Plakja e popullsisë
Eurostat raporton se midis 2004 dhe 2024 përqindja e njerëzve të moshës 80 vjeç e lart u rrit nga 3.8 në 6.1 përqind. Nga 1 janari 2004 deri më 1 janar 2024 është rritur në të gjitha vendet e BE-së. Është rritur me 2.3 pikë përqindjeje, nga 3.8 në 6.1 për qind. Rritjet më të mëdha ishin në Greqi (nga 3.8 në 7 përqind), Letoni (nga 2.9 në 6.1 përqind) dhe Portugali (nga 3.8 në 7 përqind), dhe më të ulëtat në Suedi (nga 5.3 në 5.8 përqind). Gjatë kësaj periudhe, përqindja e personave të moshës 65 vjeç e lart u rrit gjithashtu në të gjitha vendet e BE-së. Rritja ishte 5.2 pikë përqindjeje, nga 16.4 në 21.6 për qind.
Përqindja e personave nën 15 vjeç u reduktua nga 16,2 në 14,6%
Nga 1 janari 2004 deri më 1 janar 2024, përqindja e fëmijëve dhe adoleshentëve të rinj (nën 15 vjeç) në BE u ul me 1,6 pikë përqindje, nga 16,2 në 14,6%. Rënia u vu re pothuajse në të gjitha vendet e BE-së, me uljet më të mëdha në Maltë (-5,9 pikë përqindje) dhe Qipro (-5,1 pikë përqindje). Vetëm Republika Çeke (+0,6 pikë përqindje), Estonia dhe Letonia (të dyja +0,2 pikë përqindje), Sllovenia dhe Bullgaria (të dyja +0,1 pikë përqindje.) shënuan rritje. Më 1 janar 2024, përqindja e fëmijëve dhe adoleshentëve të rinj ishte më e larta në Irlandë (18.9 përqind) dhe më e ulëta në Itali (12.2 përqind). Gjatë të njëjtës periudhë, përqindja e të rinjve (nën 19 vjeç) u ul në të gjitha vendet e BE-së. Në nivel të BE-së, rënia ishte 2.4 pikë përqindjeje, nga 22.4 në 20 për qind.
Mosha mesatare e popullsisë së BE-së është 44,7 vjeç
Sipas Eurostat, një mënyrë tjetër për të analizuar plakjen e shoqërisë në BE është duke marrë parasysh moshën mesatare të popullsisë. Të dhënat tregojnë se mosha mesatare është rritur me 5,4 vjet, nga 39,3 vjeç në 2004 në 44,7 vjeç në 2024 (më 1 janar).
Ndër vendet e BE-së, mosha mesatare më e lartë më 1 janar 2024 u regjistrua në Itali (48.7 vjeç), e ndjekur nga Bullgaria dhe Portugalia (secila 47.1) dhe Greqia (46.9), ndërsa më e ulëta u regjistrua në Irlandë (39.4), Luksemburg (39.7), Maltë (39.8) dhe Qipro (40.6).
Додека Европа се подготвува за редовниот декаден циклус на попис на населението следната година, Северна Македонија и Босна и Херцеговина се двете европски држави кои сè уште го немаат утврде
Midis 2004 dhe 2024, mosha mesatare u rrit më së shumti në Rumani (8.4 vjet) dhe Portugali (8.3 vjet), dhe më së paku në Suedi (1.1) dhe Luksemburg (1.8).
Më 1 janar 2024, mosha mesatare ishte 43,1 vjeç për burrat dhe 46,3 vjeç për gratë.
Më pak lindje, më shumë vdekje
Eurostat raporton se lindjet e gjalla në BE janë në rënie. Në vitin 2023, shkalla e papërpunuar e lindjeve ishte 8.2 lindje të gjalla për 1000 njerëz. Ndër vendet e BE-së, normat më të larta ishin në Qipro (10.7 lindje të gjalla për 1000 njerëz), Irlandë (10.3) dhe Francë (9.9), dhe më të ulëtat në Itali (6.4), Spanjë (6.6) dhe Greqi (6.8). Krahasuar vitin 2023 me vitin 2003, ka pasur një rënie në të gjitha vendet e BE-së, përveç Bullgarisë.
Shkalla e vdekshmërisë së papërpunuar, e cila është numri i vdekjeve për 1000 njerëz në vitin 2023 në BE, ishte 10.8. Normat më të larta u regjistruan në Bullgari (15.7 vdekje për 1000 njerëz), Letoni (14.9) dhe Hungari (13.7). Normat më të ulëta u regjistruan në Irlandë dhe Luksemburg (të dyja 6.6), Qipro (7) dhe Maltë (7.3). Në vitin 2003, shkalla e përgjithshme e vdekshmërisë në BE ishte 10.1 dhe luhatet midis 9.7 dhe 10.5 deri në vitin 2019. Gjatë pandemisë KOVID, ajo u rrit në 11.6 në 2020, arriti kulmin në 11,9 në 2021 dhe që atëherë ka rënë paksa në 232 me 1028. Në vitin 2003, norma u rrit në 16 vende të BE-së, u ul në nëntë vende dhe ishte e njëjtë në Qipro dhe Hungari.
