Memedali Jusufi
Konspiracionet ndonjehere na duken me atraktive se sa e verteta shkencore dhe ky realitet gjithnje ka ardhur duke u forcuar si bindje. Aq me teper per shume individe historia e asaj që mundë të ketë mbetur e pashkruar si ndërtekst apo jashtë tekstit, eshte më joshëse se sa ajo që eshte shkruar.
Falë mediave sociale, çdokush tani mund të arrijë te influencoj po aq njerëz, sa mediat tradicionale. Mungesa e portierëve tradicionalë është një nga arsyet pse dezinformata përhapet më shumë dhe më shpejt në internet sesa informacioni i vërtetë, shpesh i nxitur nga llogari të rreme ose “botët”. Konsumuesit e teorisë së konspiracionit janë zbuluar gjithashtu se janë më të prirë të “pëlqejnë” dhe të ndajnë postime konspirative në Facebook. Një analizë e kohëve të fundit e postimeve në Twitter rreth virusit Zika zbuloi se numri i përhapësve të teorive të konspiracionit ishte më shumë se dyfishi i demaskuesve të këtyre teorive.
Teoritë e konspiracionit janë një përbërës i pashmangshëm i ekstremizmit politik. Prandaj, hulumtimi në deradikalizim ofron njohuri të dobishme se si të arrihen potencialisht teoricienët e konspiracionit.
Mendimi konspirativ përfshin një shkallë nihiliste të skepticizmit ndaj versionit zyrtar.Kjo shkallë ekstreme e dyshimit pengon besimin në çdo gjë që nuk përshtatet me teorinë e konspiracionit
Por cka jane konspiracionet ?
Teoritë e konspiracionit i përfshijnë ato dezinformata, gënjeshtra, manipulime, gjysmë të vërteta, si dhe ndonjë informacion të vërteta të rastit, të cilat i plotësojnë nevojat e storjes së konspiracionit dhe thurin murale të paraqitjeve të rreme të realitetit. Ato krijojnë një njollë dyshimi, e cila më pas me dezinformata, gjysmë-informata dhe manipulime shtesë përhapet dhe e mbulojnë tapiserinë e të vërtetave, vlerave qytetëruese, standardeve etike dhe morale dhe besimeve, që e përbëjnë qenien e viktimës, duke i korruptuar mendjet dhe karakteret ashtu siç teoritë e konspiracionit bëhen pjesë gjithnjë e më e madhe e diskursit digjital publik.
Teorisë së Konspiracionit janë kaq të përhapura, si të njihen karakteristikat e të menduarit konspirativ dhe ofron një listë të teknikave të suksesshme të zhvlerësimit në mënyrë që të minimizohen këto ndikime negative.
Për shkak të gjithë kësaj, lufta kundër tyre duhet të zhvillohet në të gjitha nivelet dhe me përdorimin e të gjitha mjeteve të komunikimit. Nëse hiqet një, më së shumti dy letra nga «themelet» e një kulle prej letrave, të quajtur teori e konspiracionit, ajo shembet plotësisht. Por shpesh e vërteta në vete dhe e thënë vetëm një ose dy herë nuk mjafton. Në një situatë të tillë, duhet të ndërmarrim iniciativë dhe t’i demaskojmë këto kulla prej letre vazhdimisht. Të tregojmë se tregimet e tilla janë të palogjikshme, absurde dhe të pamundshme, dhe të cilat rregullisht, nën sipërfaqe ndeshen me realitetin dhe faktet. Po ashtu, është e nevojshme të mësojmë sa më shumë të jetë e mundur për audiencën me të cilën kemi të bëjmë, cilat janë besimet dhe frika e tyre, si dhe arsyet e besimit të tyre në teoritë e konspiracionit. Në këtë mënyrë do t’i njohim aktorët jo-autentikë nga «besimtarët» e vërtetë dhe do të jemi në gjendje t’i përdorim mjetet më efektive në luftën për të vërtetën.
Nëse njerëzit bëhen të vetëdijshëm për arsyetimin e gabuar të gjetur në teoritë e konspiracionit, ata mund të bëhen më pak të prekshëm ndaj teorive të tilla.
Cfare duhet bere ?
Perceptimi i kërcënimit dhe ndjenja e zvogëluar e kontrollit janë të lidhura me të menduarit konspirativ. Kur njerëzit ndihen sikur kanë humbur kontrollin e një situate, tendencat e tyre konspiracioniste rriten. Por e kundërta vlen gjithashtu. Kur njerëzit ndihen të fuqizuar, ata janë më elastikë ndaj teorive të konspiracionit.Njerëzit mund të “fuqizohen në mënyrë kognitive” në mënyra të ndryshme, si për shembull duke i inkurajuar të mendojnë logjikisht dhe jo në mënyrë intuitive. Njerëzit kanë më pak gjasa të mbështesin konspiracionet nëse stimulohet ndjenja e tyre e kontrollit (për shembull, duke kujtuar një ngjarje nga jeta e tyre mbi të cilën ata kishin kontroll).Qytetarëve mund t’u jepet një ndjenjë e përgjithshme e fuqizimit duke siguruar që vendimet shoqërore, të tilla si ato të marra nga qeveria, perceptohen si respektim i parimeve të drejtësisë procedurale. Drejtësia procedurale perceptohet kur autoritetet besohet se përdorin procedura të drejta të vendimmarrjes. Nëse njerëzit mendojnë se drejtësia procedurale është respektuar, ata do të pranojnë vendime të pafavorshme.
