Humbja e vërtetë e demokracisë sonë është kur gjithçka që duket e pamundur është rregull për ne, dhe gjithçka që duket normale dhe e ligjshme është përjashtim për ne.
Me afrimin e zgjedhjeve, situata politike trashet, pra bëhet gjithnjë e më e komplikuar dhe gjithnjë e më e tensionuar. Ditët e fundit janë shfaqur disa çështje kyçe nga qeveria aktuale dhe përbërja parlamentare, të cilat mendoj se do të ndikojnë në mjedisin e përgjithshëm politik në parazgjedhor. Pyetja e parë, natyrisht, është nëse dhe në çfarë përbërje mund të zgjidhet një qeveri teknike, pra e Përzhinit dhe si do të jetë ambienti parazgjedhor me një qeveri të tillë (apo pa të).
Dilemat rreth zgjedhjes së qeverisë teknike janë produkt i kësaj rrahjeje gjoksi nga dy partitë më të mëdha, në të cilat të dyja pozicionet diametralisht të kundërta më duken kontradiktore.
Nga ana e opozitës duket paksa tepër taktik, pa kuptim thelbësor të mjedisit politik të përgjithshëm, qëndrimi “ministra do japim, por nuk i votojmë”. Nga ky këndvështrim, qëndrimet e partive më të vogla në koalicionin qeveritar duken logjike – nuk e kuptoj pse partitë e tjera do të votonin për ministrat e opozitës, kur ato vetë refuzojnë të votojnë propozimet e tyre?
Nga ana tjetër, problematik është edhe qëndrimi i mazhorancës qeverisëse: nëse opozita refuzon të votojë qeverinë, atëherë ajo do të zgjidhet me mandate bosh. Në këtë rast, nuk e shoh të nevojshme një qeveri të Përzhinës.
Domethënë, një format i tillë është krijuar (pavarësisht nëse arsyeja e ekzistencës së tij tashmë është kapërcyer, sepse është një debat më vete), pikërisht për të penguar partinë në pushtet, në parazgjedhje, përmes ministrive kyçe, të ushtrojë një Ndikimi i palejueshëm parazgjedhor mbi votuesit, në të cilin duhet të parandalohet duke përfshirë opozitën në departamentet kyçe si kontroll mbi shpenzimin e fondeve nga shteti, në mënyrë që të mos keqpërdoret për t’i korruptuar votuesit. Nëse nuk ka një kontroll të tillë, pra nëse pozitat kyçe mbeten bosh, atëherë ajo qeveri është politike, jo e Përzhynit, pavarësisht nevojës së koalicionit qeveritar për një kryeministër shqiptar në 100 ditët e fundit.
Tre opsione
Unë aktualisht shoh tre opsione për zgjedhjen e qeverisë që duhet të zhvillojë zgjedhjet.
Opsioni i parë është nëse qeveria aktuale jep dorëheqjen dhe nuk mund të zgjidhet një e re. Kjo mund të ndodhë nëse, brenda koalicionit qeveritar, një ose më shumë parti ose deputetë vendosin të mos votojnë për një qeveri në të cilën do të kishte ministra të propozuar nga opozita, por vetë opozita nuk do të votojë propozimet e saj. Atëherë, si rregull, një bllokadë e tillë e zgjedhjes së qeverisë duhet të inicojë zgjedhje të parakohshme, por duke pasur parasysh se ato sigurisht janë shpallur, shtrohet pyetja se cilat janë opsionet në atë rast.
Shpjegimi më i thjeshtë është se për faktin se nuk mund të kemi një periudhë pa asnjë përbërje të qeverisë, qeveria aktuale, pra qeveria e dorëhequr, do të vazhdojë të kryejë funksionet e saj, me një kapacitet të reduktuar, pra teknik, deri në zbatimin e procesi zgjedhor dhe përzgjedhja e përbërjes së re parlamentare. Është një zgjidhje në të cilën, duke mos qenë në gjendje të zgjedhim qeverinë e Përzhinës, do të mbetemi me një qeveri politike deri në zgjedhje.
Opsioni i dytë është të kapërcehen mosmarrëveshjet politike dhe të zgjidhet një qeveri e plotë e Përzhinës. Kjo do të ndodhte nëse a) opozita vendos të votojë gjithsesi propozimet e saj për ministra, ose b) koalicioni qeveritar vendos të votojë gjithsesi atë qeveri, pavarësisht njoftimeve se për momentin nuk ka vullnet politik për të.
Paradoksalisht, kjo, zgjidhja më e ligjshme dhe më korrekte, aktualisht duket më pak e mundshme.
Opsioni i tretë dhe për mendimin tim më interesant (nga pikëpamja analitike) është nëse koalicioni qeveritar qëndron në qëndrimin e tij dhe tenton të votojë për një formë qeverisjeje që do t’i ngjajë asaj të Përzhinës, por propozimet e opozitës. nuk do të shfaqet në të. Kjo do të ndodhte nëse a) koalicioni qeveritar vendos të zgjedhë një qeveri me përbërje jo të plotë, ose b) nëse tentohet, kryeministri (teknik) njëkohësisht kryen funksionet e ministrave që do të mbeten të paplotësuar.
Një precedent epik
Për këtë ka pasur tentativa edhe më parë, këtu Ligji për Parandalimin e Konfliktit të Interesit që ndalon shkrirjen e funksioneve dhe Kushtetuta që thotë se kryeministri, pra mandatari drejton dhe përfaqëson të gjithë. Qeveria është në konflikt. Sipas Kushtetutës, përgjegjësia për punën e të gjithë qeverisë është e përqendruar tek kryeministri, ndaj do të ishte logjike që ai të mund të përmbushte funksionin e çdo ministri që drejton, emëron apo zëvendëson. Megjithatë, Ligji për Parandalimin e Konfliktit të Interesit thotë shprehimisht se posti i kryeministrit është i papajtueshëm me atë të ministrit. Lind pyetja se pse është kështu, kur, për shembull, në një kompani, nuk e di se si mund ta pengosh drejtorin që të jetë njëkohësisht drejtues i një departamenti, kur ai drejton nominalisht të gjithë kompaninë, duke përfshirë departamentin në fjalë.
Megjithatë, le të shpresojmë që dilema të tilla të thelluara ligjore të mos ndodhin dhe partitë të “kthehen” dhe të arrijnë të zgjedhin një qeveri që do të jetë në gjendje ta zhvillojë procesin zgjedhor pa njolla apo tronditje të mëtejshme në mjedisin politik. Mendoj se është një humbje e vërtetë e demokracisë sonë, kur çdo gjë që duket e pamundur është rregull për ne, dhe gjithçka që duket normale dhe e ligjshme është përjashtim për ne. Është për të ardhur keq që për shkak të oportunizmit të pastër politik, ne e kemi sjellë veten në një situatë në të cilën do të ishte një precedent me përmasa epike, që palët në mënyrë paqësore dhe zotëri të gjenin një gjuhë të përbashkët dhe të arrinin një marrëveshje, për asgjë më shumë se shkronja e ligjit.
Marre nga Deutsche Welle
(Autori është analist dhe publicist)
