Po edukohen në shtet, kurse realizohen jashtë vendit.Maqedonia po shprazet edhe atë me ritëm alaramant.Është e rrallë të takohet ndonjë i ri i cili nuk ju thotë se mendon të largohet, ose planifikon të largohet nga shtetit.Pa dallim a bëhet fjalë për student,ose dikush që punon.Motivet janë të ndryshme, por dominante janë motive ekonomike”, transmeton Zhurnal.
“Ky shtet është shumë i vogël për qëllimet e jetës të studentëve, sikurse ata sikur une, kurse të tillë ka shumë.Realisht, numër i madh dëshirojnë të largohen, ndër ta edhe unë.Përçka dëshiroj të largohem, sepse tash studjoj dizajn për veshje, kurse nëse qëndroj këtu do të gjej ndonjë punë për korektim në ndonjë sallon dhe ngjajshëm.Kam mundësinë të shkoj në Itali, ku kam familjarë dhe realisht këtë e kam opsion.Spari herë për rikualifikim dhe pastaj kuptohet edhe për punë” thotë Angela.
Kjo vajzë e re që e takuam në kampusin univerzitar në Shkup.Nga mini anketa e kolegëve të tyre në univerzitet thuajse nuk kishte tjerë të cilët nuk e kishin mendimin e njejtë:” Përçka do të largohesha? Para se gjithash për arsye ekonomike.Këtu në Maqedoni edhe nëse punësoheni, të ardhurat janë minimale, për dallim nga shpenzimet për jetë të cilat janë më të mëdha.Dhe aspak sjam optimist që së shpejti do të përmirësohet diçka, edhe pse vazhdimisht ndëgjojmë se diçka po ndërmerret në këtë plan.Personalisht mendoj se është më mirë lumtura të kërkohet jashtë, ku ekonomikisht është më stabile.Dhe për këtë jo që vetëm mendoj, por edhe planifikoj të shfrytëzoj të mundësinë e parë e cila do të më mundëson të realizoj qëllimet” thotë studentja Antonija.
Gjysma e të rinjëve dëshirojnë që të ikin
Sipas kërkimeve, më së paku gjysma e popullatës së të rinjëve dëshirojnë që ta lëshojnë shtetin dhe të largohen në Evropën Perëndimore, SHBA dhe Kanadë, ku tradicionalisht janë vendet më tërheqëse për të ikur.Pa prespektiva është motivi kryesor që i detyron të rinjët nga Maqedonia të mendojnë për të ardhme më të mirë jashtë shtetit”Njerëzit, e në veçanti të rinjët dëshirojnë të largohen jashtë sepse atje kanë më shumë perspektivë për përmirsimin e njohurive të tyre profesionale, sesa këtu.Kufijtë pothuajse janë të hapur dhe mundësitë të mëdha dhe rrallë kujt i jipet mundësia, dhe s’mund ti rezitoj sfidës” mendon Trajçe ekonomist i ri nga lëmia e financave që punon në biznes privat.
Edhe ky është ndërmjet atyre që mendojnë se duhet të largohet nga këtu, por tani mbahet për hapat konkrete në këtë drejtim: “Momentalisht mendoj të largohem sepse personalisht për mua dhe profesionin tim nuk jam i sigurt sa do të ketë dallim me atë që tani po punoj.Tani për tani këtu kam shanse të mjaftueshme, por në disa lëmi mundësitë më të mira janë jashtë.Veçanërisht në shëndetësi,informatikë, dhe lëmitë e maqinerisë.Problemi është serioz, por asgjë i dallueshëm nga regjioni.Të rinjët, e veçanërisht profesionistët, janë të parët që largohen.Dhe kjo do të jetë kështu deri sa të barazohemi ose së paku të afrohemi deri te standardet e vendeve të përparua ekonomike në perëndim” thotë Trajçe.
Ekspertët apelojnë që urgjentisht të veprohet
Eksperët propozojnë që Maqedonia me vite i lejon vetes luksuz dhe humb kuadrot shumë të çmuar.Motivet për ikjen e të rinjëve janë dominante ato ekonimike, por faktorët kryesor të cilat ndikojnë në ambientin e përgjithshëm janë kryesishtë sistematike, paralajmëron Betim Ameti, asistent në Universitetin Ndërkombëtar të Ballkanit në Shkup.
“Maqedonia ka kohë që është futur në këtë rrethin magjepsës të humbjes, e cila përbëhet prej tri pjesëve.Arsimimi që ka kohë që prodhon kuadër pa kualitet, ku pastaj kryesisht përfundon në administratë kurse më pak në sektorin privat, që nuk funksionin si duhet që të kemi ekonomi më stabile.Në kushte të tilla, gjeneralisht kuadrot e pa kualifikuar e morrën edhe sistemin e drejtësisë që i njejti po bëhet jo kualitativ dhe jo funksionaë dhe bënë dëme në sfera të ndryshme në jetën shoqërore.Dhe këtu rumbullaksohet ky rrethi magjepsës i të rinjëve që të rinjët e ndjejnë, dëshirojnë dalje nga kjo dhe më së shumti e shfrytëzojnë shansën e parë e cila ju ofrohet për tu larguar” paralajmëron Ameti.
Masa për punësim në fokus
Përveç se deklaritivisht, qeveria e mëhershme nuk arriti të bëjë asgjë me këtë gjendje shqetësuese.Qeveria e re ka plane ambicioze që kryesishtë përbëhet nga shumë masa reformuese.Masat janë të ndryshme, por dominante janë ato të cilat janë drejtuar në aktivizimin e të rinjëve në tregun e punës
“Në këtë drejtim e ndajmë premtimin e dhënë”Garancion për të rinjët”, projekt i cili do të siguron në periudhë prej katër muajve pas mbarimit të arsimimit ose qëndrimi i papunësuar, secili i ri të fiton ofertë për punësim, mundësi për të vazhduar shkollimin, të hyjë në praktikë ose të ketë trajnim për përgatitje për punësim.
Sa është gjendja shqetësuese tregojnë analizat e brendshme dhe të organizatave ndërkombëtare.Banka Botërore jo larg në raportin e saj kishte paraljmruar se gjysma e të rinjëve janë të papunësuar. Kurse ata që punojnë përafërisht fitojnë rreth 350 euro në muaj, që nuk janë të mjaftëueshme për një jetë dinjitoze.Nga këtu nuk habitë fakti që faktorët kryesor jan motiv kryesor për largim nga shteti edhe atë jo vetëm për popullatën e re.Sipas disa analizave në njëzetë vitet e fundit në Maqedoni e kanë lëshuar vendin ndërmjet 450 mijë deri në 600 mijë njerëz. DW/
