Për ekspertët të cilët i konsultoi POST.mk, e kontestueshme është edhe rritja e projektuar e PBV-së për vitin e ardhshëm prej 3,2%, i cili sipas arsyetimit, themelohet mbi rritjen e shpenzimeve personale, investimet dhe eksportin
Aleksandra Filipovska
Në ekonomi “nuk ka darkë falas” – shpenzimet e rritura në të kaluarën ose tani duhet të paguhen, ose duke i rritur tatimet ose duke e rritur borxhin. Palogjikshmëri, paqartësi dhe pritje kundërthënëse janë gjërat që ekspertët i shohin në propozim-buxhetin për vitin e ardhshëm, parametrat themelore të të cilit i prezantoi Qeveria.
Akciza e naftës e cila është rritur për tre denarë, sipas tyre, do ta godasë xhepin e qytetarëve edhe në mënyrë të drejtpërdrejtë edhe indirekte, përmes çmimeve të produkteve themelore ushqimore, por goditja do të jetë edhe më e madhe për kompanitë, sepse do të zvogëlohet likuiditeti dhe profitabiliteti i tyre.
Për ekspertët të cilët i konsultoi POST.mk, e kontestueshme është edhe rritja e projektuar e PBV-së për vitin e ardhshëm prej 3,2%, i cili sipas arsyetimit, themelohet mbi rritjen e shpenzimeve personale, investimet dhe eksportin. Sipas tyre, në kushte të çmimeve të kripura, do të bien kërkesa dhe shpenzimet, gjegjësisht qytetarët do të kursejnë gjatë furnizimeve madje edhe të ushqimit, ndërsa do të bjerë edhe likuiditeti dhe profitabiliteti i kompanive.
“Nuk ka lëvizje tatimore ose akcize pa reperkusione, por ato janë pjesë e folklorit normal të tregut. Duhet të kuptohet se në ekonomi mbizotëron parimi: ‘nuk ka darkë falas’. Kjo nënkupton se shpenzimet e zmadhuara në të kaluarën ose në të tashmen duhet të paguhen ose duke i rritur tatimet ose duke e rritur borxhin (tatime të shtyra të rritura). Çdo gjë tjetër është gënjeshtër, iluzion ose alkimi e rrejshme”, thotë profesori Mirolub Shukarov.
Sipas tij, diskutim të madh ka shkaktuar komenti për ndikimin e ulët ose të jokonsiderueshëm të lëvizjes akcize të dizelit mbi inflacionin, që për të është diçka e palogjikshme.
“Si shpenzim, ky është indirekt dhe logjika tregon se do të shkaktojë goditje shpenzuese me efekt mbi çmimet, sidomos te produktet themelore, kërkesën e të cilave është joelastike nga lëvizja e çmimeve te lart. Megjithatë, duhet të dihet se ato çmime në pjesën më të madhe janë kontrolluar, dhe nuk duhet as të mundësohet lëvizje e tyre tarifore. Efekti negativ më shumë do të pasqyrohej në likuiditetin dhe profitabilitetin e zvogëluar te ndërmarrjet të cilat prodhojnë prodhime të këtilla inferiore, madje është e mundshme edhe një subvencion shtesë shtetëror edhe për këtë sektor”, thotë Shukarov.
Shukarov thotë se duke pasur parasysh se tërë dokumenti për propozim-buxhetin nuk është publikuar, prej asaj që është prezantuar, ka edhe disa pritje kontroverse.
“Ai është themeluar mbi shkallën minimale të rritjes së PBV-së në vitin 2017 prej 1,6%, inflacion prej 1,7% me supozim se rritja vitin e ardhshëm do të themelohet mbi rritjen e shpenzimeve personale, investimet (që është një pritje pak kontroverse) dhe eksportin. Mbi shpenzimet kapitale vihet theksi zhvillimor. Është paraparë që ato të rriten për 5,7% dhe të jenë 24,7 miliardë denarë (pak më shumë se 400 milionë euro) dhe të përdoren për projekte nga sfera e infrastrukturës, shëndetësisë, arsimit, mbrojtjen e fëmijëve dhe gazifikimit. Huton paqartësia rreth shumave për participimin buxhetor në fondin pensional dhe prandaj duhet të pritet dokumenti final, i cili do të duhej ta qartësojë këtë paqartësi”, shtoi Shukarov.
Sipas profesorit Nasir Selimi, rritja e akcizës më me siguri do të ketë pasoja edhe për qytetarët edhe për kompanitë.
“Do të ketë pasoja jo vetëm në prodhimtari, por edhe te shërbimet. Do të ketë veprime të njëpasnjëshme në të gjitha sferat e ekonomisë, si në prodhimtari, ashtu edhe në dhënien e shërbimeve, që do të thotë se mund të pritet një valë të re të rritjes së çmimeve nga viti 2018. Sigurisht se kjo masë ishte e nevojshme dhe kjo më me siguri janë sugjerime se duhet të rritet ana e të ardhurave në buxhet. Shpenzimet e rritura të kompanive do të ndikojnë mbi profitabilitetin, fuqinë financiare të kompanive, dhe se njëkohësisht do të ulet edhe shitja, gjegjësisht do të ulet shpenzueshmëria. E kështu, në vend që qytetarët të blejnë tre litra qumësht, ata do të blejnë dy litra, sepse nëse njerëzit nuk kanë para, ata do të kursejnë edhe për ushqim. Prandaj vihet nën pikëpyetje projeksioni për rritjen e ekonomisë prej 3,2%, e cila themelohet edhe mbi rritjen e shpenzimeve personale”, thotë për POST.mk, Selimi.
Buxheti i vitit të ardhshëm do të jetë 3,44 miliardë euro, që është 4,1% më i lartë sesa ai i këtij viti. Të ardhurat e përgjithshme janë planifikuar në 3,14 miliardë euro ose 4,7% më shumë se këtë vit. Deficiti buxhetor është projektuar në 2,7% ose 296 milionë euro, që mund të financohet edhe me lëshimin e euroboligacionit. Inflacioni për vitin e ardhshëm është projektuar në 1,7%. Shpenzimet për rrogat të vitit 2018 do të jenë 440 milionë euro ose do të jenë më të larta për 7,5 milionë euro në krahasim me këtë vit. Shpenzimet për mallrat dhe shërbimet janë pozicionuar në pothuajse 280 milionë euro, ndërsa shpenzimet kapitale janë planifikuar në shumë prej 400 milionë eurosh, ose 5,7% më shumë se këtë vit.
