Çmime të kufizuara, probleme të pakufizuara!

Me qeverinë e re teknike mbeten masat e vjetra për uljen e inflacionit, si çmimet e kufizuara. Por shumë prej nesh do të pyesin veten nëse kjo dhe masat e tjera dhanë rezultatet e dëshiruara. Në vitin 2023, gjendja ekonomike në Maqedoni u shënua me sfida të rëndësishme që ndikuan në standardin e jetesës së qytetarëve dhe në jostabilitetin e ekonomisë. Përballë inflacionit të lartë global që ndikoi drejtpërdrejt në ekonominë vendase, qeveria mori disa masa, duke përfshirë kufizimin e çmimeve dhe vendosjen e marzheve për produkte dhe shërbime të caktuara. Qëllimi i këtyre masave ishte sigurimi i aksesit në mallra dhe shërbime bazë me çmime të përballueshme për të gjitha shtresat e popullsisë, me synimin për të mbrojtur konsumatorët nga rritja e çmimeve. Qeveria u përqendrua veçanërisht në produkte të tilla si ushqimi që konsideroheshin kritike për jetën e përditshme. Masat synonin të balanconin nevojat e konsumatorëve me stabilitetin e tregut, por efektiviteti i këtyre masave ishte objekt debati. Disa ekspertë i konsideruan ato vendimtare në një kohë pasigurie ekonomike, ndërsa të tjerë vunë në dukje pasojat e mundshme afatgjata, si ulja e investimeve dhe zhvillimi i ekonomisë në hije.

Ishte veçanërisht e dukshme që masa e kufirit të çmimit nuk dha rezultatet e pritura. Inflacioni në Maqedoni arriti një nivel të lartë prej 9,4%, duke treguar se këto masa mund të mos kenë qenë mjaft efektive në përballimin e sfidave ekonomike. Kjo nga ana tjetër tregon se nevojitet më shumë vëmendje për strategjitë afatgjata dhe një rimendim të mundshëm të qasjes ndaj menaxhimit të politikave ekonomike. Në vend të gjithë luftës kundër inflacionit, e cila mbështetej ekskluzivisht në masën e kufizimit të çmimeve, qeveria maqedonase kishte disa strategji alternative që mund t’i konsideronte për të luftuar inflacionin dhe për të mbështetur stabilitetin ekonomik. Një nga masat ishte ndryshimi i politikave fiskale, të tilla si ulja e shpenzimeve publike ose rritja e taksave, të cilat mund të ndihmojnë në uljen e ofertës monetare dhe kontrollin e inflacionit. Përmirësimi i zinxhirëve të furnizimit mund të ndihmojë gjithashtu në uljen e kostove për kompanitë dhe konsumatorët. Edhe nëse do të donit të kishit paqe sociale, do të duhej të kishit subvencione “të synuara” për mallrat ose shërbimet bazë që mund të ndihmonin kategoritë vulnerabël pa deformuar ndjeshëm tregun. Reformat rregullatore mund të forcojnë peizazhin konkurrues të biznesit dhe të parandalojnë praktikat që kontribuojnë në inflacion, një nga ligjet që duhet të miratojnë është ligji i konkurrencës dhe madje Komisioni për Mbrojtjen e Konkurrencës të ketë kompetenca më të mëdha, këtë e kam parasysh me kërcënimet të prodhuesve të bukës kur kërcënuan të mos prodhonin. Miratimi i një regjimi të qartë të shënjestrimit të inflacionit mund të kishte ndihmuar në stabilizimin e pritjeve inflacioniste. Diversifikimi ekonomik mund të zvogëlojë varësinë nga sektorët e prirur ndaj paqëndrueshmërisë së çmimeve. Komunikimi efektiv me publikun dhe transparenca ishin gjithashtu çelësi për përmirësimin e besueshmërisë së menaxhimit ekonomik të qeverisë.

Në kuadër të situatës ekonomike në vend dhe duke qenë se viti 2024 është vit zgjedhor, me zgjedhje parlamentare dhe presidenciale, strategjia e kursimit dhe investimit të zgjuar bëhet edhe më thelbësore. Vitet e zgjedhjeve shpesh sjellin rritje të pasigurisë politike dhe mund të ndikojnë në vendimet ekonomike si dhe në shpenzimet e qeverisë. Në periudha të tilla, qeveritë mund të priren të rrisin shpenzimet publike për të përmbushur kërkesat e votuesve ose për të mbështetur iniciativat populiste, por shpesh afatshkurtra, ekonomike. Kjo mund të shkaktojë rritje të deficitit dhe borxhit të vendit, gjë që në afat të gjatë mund të ketë pasoja negative për ekonominë.

Në një mjedis të tillë, qytetarët dhe sektori i biznesit mund të bëjnë strategji kursimi dhe të reduktojnë investimet në minimum, sepse janë veçanërisht të kujdesshëm në periudha të tilla. Investitorët duhet të jenë të vetëdijshëm për rreziqet e mundshme të pasigurisë politike dhe të marrin në konsideratë mundësitë për të diversifikuar portofolet e tyre për të zvogëluar rrezikun. Gjithashtu, kursimi dhe investimi në sektorë të qëndrueshëm dhe të qëndrueshëm mund të ndihmojë në mbrojtjen e financave nga tendencat e mundshme negative ekonomike. Përveç kësaj, është e rëndësishme të monitorohen dhe analizohen tendencat e zhvillimit politik, pasi ato mund të kenë një ndikim të rëndësishëm në politikën ekonomike dhe klimën e investimeve. Ky vit do të jetë një vit i ngjarjeve të rëndësishme politike për vendin, të cilat do të kërkojnë vëmendje të veçantë për planifikimin financiar dhe strategjitë për kursim dhe investim. Planifikimi dhe strategjia duhet të jenë fleksibël dhe të përshtaten me kushtet dinamike ekonomike dhe politike.

Në vitin e fundit, masat tradicionale për kontrollin e inflacionit, si kontrolli i çmimeve, nuk kanë treguar sukses të konsiderueshëm. Kjo nxit nevojën për qasje alternative për arritjen e stabilitetit ekonomik afatgjatë. Aspektet kryesore të këtyre qasjeve përfshijnë rishikimin e politikave fiskale, përmirësimin e zinxhirëve të furnizimit, aplikimin e subvencioneve dhe zbatimin e reformave strukturore. Për shkak të pasigurisë aktuale politike dhe rritjes së mundshme të shpenzimeve qeveritare, është jetike që ne të fokusohemi në menaxhimin e përgjegjshëm financiar dhe investimet strategjike për të ndërtuar një themel të fortë ekonomik të aftë për të përballuar sfidat e ardhshme dhe për të kapur mundësi të reja. Çdo krizë ekonomike zakonisht sjell me vete pasoja të caktuara, por në të njëjtën kohë u mundëson vendeve të fitojnë përvoja dhe njohuri të rëndësishme për përballimin e sfidave të ardhshme. Megjithatë, duket se në rastin tonë kjo mundësi për të mësuar dhe përmirësuar nuk është shfrytëzuar plotësisht. Është e rëndësishme të hulumtohen mënyrat se si mund t’i kthejmë sfidat e krizës në mundësi për zhvillim dhe përparim. Si mund të përgatitemi më mirë në të ardhmen dhe të reduktojmë pasojat negative të krizave ekonomike? Kjo kërkon analizimin e ngjarjeve të së kaluarës, miratimin e strategjive të bazuara në mësimet e nxjerra dhe zbatimin e reformave që do të rrisin qëndrueshmërinë ekonomike të vendit.

(Autori është një analist ekonomik)

GJUHA NË TË CILËN JANË TË SHKRUARA SI DHE PAMJENJET E SHPREHURA NË KOLUNA NUK PASQYROJNË GJITHMONË POLITIKËN EDITORIALE TË “SHTYPIT TË LIRË”