Abil Baush
Maqedonia për të katërtin vit radhazi përballet me sfidën e rritjes më të ulët ekonomike në rajon, me një rritje të parashikuar prejvetëm 2.5% për vitin 2024. Kjo është dukshëm nën pritshmërinë e qeverisë prej 3.4%, dhe larg progresit të nevojshëm për një vend që përpiqet për rritje dhe zhvillim ekonomik. Përveç rritjesstagnuese , vendi po lufton me një nga deficitet më të thella buxhetore në rajon. Kjo situatë hedh dushimet për menaxhim meekonominë dhe për një mendim serioz me nevojën për tëndërmarrë reforma të thella dhe thelbësore.
Nga parashikimet e Bankës Botërore për rritjen më të ulëtekonomike, këtë herë theksohet se rritja e pagave mund tëkontribuojë në rritjen e inflacionit, duke paralajmëruar se masatafatshkurtra si masa me përkufizimi i çmimeve nuk paraqesinzgjidhje të qëndrueshme. Gjithashtu, subvencionet e energjisë elektrike nuk kanë treguar rezultate domethënëse në ndryshimin e shprehive të konsumatorëve, gjë që tregon nevojën për reforma më serioze dhe afatgjata.
Në kornizën rajonale, Maqedonia e Veriut mbetet prapa nëkrahasim me vendet fqinje si Kosova, e cila ka parashikohet të ketë rritje më të madhe. Viti zgjedhor mund të ngadalsoj më tejzbatimin e reformave kritike që konsiderohen vendimtare në procesin e integrimit evropian.
Nisur nga këto sfida, ekspertët e Bankës Botërore sugjerojnë se vendi duhet të fokusohet në reformat strukturore të vazhdueshme me qëllim përshpejtimin e rritjes ekonomike dhe përmirësimin e standardeve të jetesës. Theksohet nevoja për diversifikimin e prodhimit eksportues, veçanërisht ngadalësimi i industrisë gjermane, e cila ka ndikim të drejtpërdrejtë në ekonominë e Maqedonisë.
Inflacioni mbetet një tjetër sfidë, me pritjet për të mbajtur rreth 3% këtë vit. Përkufizimin e çmimeve dhe subvencionet, si zgjidhje afatshkurtra, nuk kontribuan në stabilitetin afatgjatë ekonomik, duke evidentuar edhe një herë nevojën për reforma të thella ekonomike.
Në kohë pasigurie ekonomike dhe sfidash politike, vendi ndodhet në një udhëkryq kritik. Zgjedhjet dhe rezultatet e tyre mund të ndikojnë ndjeshëm në reformat që janë të nevojshme për të përmirësuar situatën ekonomike. Konsolidimi fiskal dhe stabiliteti makroekonomik janë gurët e themelit të rritjes dhe zhvillimit të qëndrueshëm, me një deficit buxhetor në rritje që arrin në 5.2% të PBB-së, si një nga çështjet kryesore që kërkonmenaxhim të menjëhershëm.
Në krijimin e strategjive për rritje të qëndrueshme ekonomike të Maqedonisë, reformat strukturore janë kyçe për forcimin e konkurrencës, promovimin e inovacionit dhe mbështetjen e zhvillimit të sektorëve kritikë ekonomikë. Reformat nuk duhet të fokusohen vetëm në modernizimin e industrive ekzistuese , poredhe në diversifikimin e ekonomisë nëpërmjet zhvillimit të sektorëve të rinj, siç është industria teknologjike, e cila mund të përmirësojë ndjeshëm performancën ekonomike dhe të hapë mundësi të reja rritjeje. Ky diversifikim është veçanërisht i rëndësishëm në kontekstin e ndryshimeve dhe trendeve globale, siç është ngadalësimi i industrisë ushqimore, që mund të ndikojë drejtpërdrejt në ekonominë vendore, e cila tradicionalisht varet nga ky sektor. Sipas këtyre ndryshimeve strukturore, vendi duhet t’i kushtojë vëmendje ruajtjes së qëndrueshmërisë fiskale nëpërmjet kontrollit të rreptë të deficitit buxhetor, që nënkupton racionalizimin e shpenzimeve publike dhe reformat në sistemin tatimor që do të lejojnë rritjen e të ardhurave pa penguarinvestimet dhe konsumin.
Në një nivel shtesë, përmirësimi i standardit të jetesës së qytetarëve duhet të jetë një aspekt qendror i çdo strategjie ekonomike. Rritjet e pagave duhet të shkojnë paralelisht me masat për të kontrolluar inflacionin, për të siguruar që të ardhurat e qytetarëve të mos hahen nga rritja e kostos së jetesës. Gjithashtu, investimi në arsim dhe zhvillim profesional është thelbësor për krijimin e një fuqie punëtore të aftë të aftë për të përmbushur kërkesat e ekonomisë dhe industrisë moderne. Kjo është veçanërisht e rëndësishme për të ndalur “Brain Drain”, pra migrimin e të rinjve të arsimuar në kërkim të mundësive më të mira jashtë vendit. Duke krijuar kushte dhe mundësi atraktive për profesionistët e rinj, Maqedonia mund ta zvogëlojë ndjeshëm këtë trend dhe të forcojë strukturën e saj ekonomike dhe demografike për gjeneratat e ardhshme. Diversifikimi i ekonomisë, me theks të veçantë në bujqësi dhe prodhim, mund të kontribuojë ndjeshëm në rritjen e kapaciteteve të eksportit dhe përmirësimin e bilancit tregtar, duke nxitur rritjen ekonomike dhe reduktimin e varësisë nga importet.
Në një moment vendimesh të rëndësishme politike dhe ekonomike, Maqedonia e Veriut ndodhet në një pikë kthese kyçe. Me zgjedhjet e ardhshme dhe pritshmëritë në rritje për reformat ekonomike, vendi ndodhet në një periudhë kritike që mund të formësojë ndjeshëm të ardhmen e tij. Para nesh është koha për veprime të guximshme dhe vendimtare që mund të bëjnë dallimin midis stagnimit të vazhdueshëm dhe vendosjes së themeleve të përhershme për prosperitet dhe zhvillim.
Efektiviteti dhe suksesi i këtyre reformave varet nga aftësia e liderëve politikë për të pranuar dhe zbatuar ndryshimet e nevojshme, të cilat janë thelbësore për rimëkëmbjen ekonomike. Nuk është e rëndësishme vetëm forcimi i strukturës ekonomike përmes inovacionit dhe diversifikimit, por edhe sigurimi i kohezionit social dhe përmirësimi i standardit të jetesës për të gjithë qytetarët. Me një përkushtim ndaj reformave dhe një qasje të hapur ndaj trendeve dhe teknologjive globale, Maqedonia e Veriut mund të kapërcejë pasigurinë aktuale ekonomike dhe të vendosë baza të forta për një të ardhme që do të jetë e qëndrueshme dhe dinamike.
Ky është një moment kur vendi jo vetëm mund të kapërcejë sfidat aktuale, por edhe të ndërtojë një ekonomi të fortë që do të shërbejë si shembull dhe frymëzim për të gjithë rajonin. Me strategjitë e duhura, vendosmërinë dhe transparencën në qeverisje, vendi ka potencialin për të realizuar potencialin e tij të plotë ekonomik dhe social. Tani është koha për të aktivizuar këto strategji për të siguruar një të ardhme më të mirë dhe më të ndritshme për të gjithë qytetarët, duke siguruar zhvillim dhe stabilitet të vazhdueshëm në vitet e ardhshme.