Memedali Jusufi
Sistemi i vlera nuk mund të jetë vetëm një individ- apo nje shtepi mediatike . Sistemi i vlerave – është një nevojë e njeriut, të rregulluar në një mënyrë hierarkike. Për shembull, kjo mund të jetë një familje, liria, shëndeti, fëmijët dhe kështu me radhë. Sistemi i Vlerave ka karakteristikat e veta dalluese.
Arsyeja pse është kaq e rëndësishme të dimë se çfarë te vlerësojmë, eshte përse e vlerësojmë atë dhe çfarë përparësi ka në jetën tonë thote sociologu i njohur Gezim Tushi, kur diskutojme per sistemin e vlerave . Sipas tij vlerat personale janë ato tipare që shohim si vlerë që synojnë, dhe që përcaktojnë karakterin tonë.
Qysh kur qeniet njerëzore kanë jetuar në komunitet, ata kanë dashur të vendosin parime për të udhëhequr sjelljen e tyre ndaj të tjerëve. Kuptimi i vetes dhe reflektimi i pozitës origjinale të njeriut në shoqërinë tonë është një proces i vështirë filozofik, sociologjik, psikologjik dhe antropologjik, sepse në thelb janë të lidhura me të vërtetat dhe kontradiktat e brendshme dhe të jashtme të natyrës njerëzore. Kontradiktat midis nevojës së pozitës origjinale dhe mundësisë së njeriut që të bëhet subjekt moral i drejtësisë sociale. Imagjinoni nje shoqeri e cila drejtohet nga nje model sic eshte shtepia me e famshme e shqiptareve , shtepia e VIPAVE.
Në këtë kuptim, ndershmëria, përgjegjësia, e vërteta, solidariteti, bashkëpunimi, toleranca, respekti dhe paqja, ndër të tjera, konsiderohen vlera universale, nderkohe vlerat Shpirtërore jane vlerat që na lidhin me një fuqi më të lartë dhe na japin një ndjenjë qëllimi përtej ekzistencës sonë materiale thote G. Tushi
NJe sociolog tjeter i njohur Nail Draga thote se cdo shoqëri e cila udhëhiqet nga individë me integritet personal e profesional, bazohet në kultivimin e vlerave, sepse vetëm një shoqëri e tillë mund të ketë qendrueshmëri dhe ofron përspektivë për të ardhmën. E kundërta është kur autokratët e mediokrit bëhën pjesë e pushtetit, të cilët vuajnë nga kompleksi i inferioritetit, gjelozisë dhe egoizmit që është dëshmi e individëve karrierist të cilët rreth vetës ofrojnë antivlera. Në këtë përmasë patjetër duhët vlerësuar meritokracinë, autoritetin shoqëror dhe profesionalizmin e dëshmuar në mjedisin përkatës, sepse në të kundërtën do kemi zhvlerësim të vlerave me pasoja të mëdha shoqërore, në kohën tonë dhe në të ardhmën.
Ne kete drejtim nje nga lideret e shqiptareve te Maqedonise se Veriut do te thoshte : Asnjëherë nuk duhet pasur lakmi për pushtet , pavarsisht se është shumë e vështirë t’i rezistosh atij. Për ne politika ka qenë dhe duhet të jetë gjithnjë një formulë shumë e thjeshtë:Cfarë po bëjmë për popullin dhe jo çfarë po bëjmë për veten dhe rrethin e ngushtë?
Ky ishte sistemi që kishte paralizuar shoqërinë tonë dhe ndaj kategorikisht nuk na lejohet ta përjetojmë!Dhe sistemet nuk janë edhe aq çështje emrash, janë çështje grupimesh!
Ne mund të jemi emrat e njëjtë por duhet të ndryshojmë mentalitet, përndryshe do të biem sërish në qarkun e përfitimeve të pamerituara që më thjesht do të thotë:
Rehatojmë kurrizin tonë mbi kurrizin e popullit! A.T
Sistemet e vlerave janë shumë dinamike. Ata janë transformuar vazhdimisht. Gjatë gjithë jetës së tij, një person mund të ndryshojë në mënyrë të konsiderueshme sistemin e saj të vlerave. Ju mund të tërheqë një konkluzion të përgjithshëm. sistemet e vlerave të ndryshojë nën ndikimin e kohës dhe rrethanave të ndryshme. Kjo ka të bëjë jo vetëm individin, por të gjithë njerëzimit. Për shembull, sistemi vlera e njerëzve që jetojnë në një kohë lufte, është shumë e ndryshme nga të njëjtin sistem në shoqëri të begatë dhe të lulëzuar. Nevojat prioritare e njeriut mund të ndryshojë shumë në mënyrë dramatike. Për shembull, shumica e njerëzve nuk e kujdesit për shëndetin e tyre, por kur ka probleme serioze, ai bëhet vlera e dorës.Sistemi vlerë të pothuajse gjithmonë jane subjektive. Ajo është e vendosur karakteristikat individuale të secilit individ. Vlerat mund të kalojë nga brezi në brez. Për shembull, në qoftë se prindi ka qenë një fushë prioritare e punës, në shumicën e rasteve, fëmija i tyre do të bazohet në këtë udhëzues. Ose ju mund të paguani vëmendje të shembujve historike. Më parë, të jetë një mbrojtës të Atdheut ishte shumë prestigjioz. Fëmijët bëhen marrës të prindërve të tyre, duke zgjedhur shërbimin ushtarak.
Sistemi i vlerave njerëzore mund të formohet nën ndikimin ideologjik të shtetit. Për shembull, në epokën tonë të kapitalizmit, e më shumë njerëz po zgjedhin jo aspektin shpirtërore por orientimet materiale. Sistemi i vlerave mund të formohet, pamvarsishte politikes ditore dhe qeverisese . Për shembull, kur regjimi totalitar eshte i vështirë, disa njerëz kanë filluar të kuptojnë vlerën e vërtetë të lirisë dhe për të luftuar për të.
Sistemi në shqyrtim është formuar, në vend, me ndihmën e një emocionale se sa një qasje racionale. Kjo është, ajo qe duhet të mbahet mend se një person merr prej tyre vlerat e kënaqësisë të zgjedhur dhe gëzim. Për shembull, për një individ i vetëm lumturia më e madhe është familja, dhe për një tjetër – puna. Kjo është, një person kur merr një kuptim të ekzistencës së saj, dhe në të njëjtën kohë një shumë gëzim nga jeta.
Nga kohërat më të hershme e deri në ditët tona, janë krijuar vlera të ndryshme shoqërore të cilat janë dëshmi e gjeneratave në mjedisin përkatës. Ndërsa në kohën moderne, sidomos në pluralizëm ofrohen mundësi të mëdha të shpalosjes së vlerave personale, ku individë te ndryshëm pa vlera përfitojnë në sajë të krizës së përgjithshme e cila ka kapluar shoqërinë, që është dëshmi e krizës morale, si dukuri me përmasa shqetësuese.Nëse analizojmë rrethanat shoqërore në periudhën pos moniste, nuk ka dilemë se pluralizmi ka meritë të jashtëzakonshme në shpalosjen e individëve ashtu siç janë realisht, e jo të maskuar si në kohën e monizmit, sepse atëherë ekzistonte mimikria, nga friga e pasojave të kohës. Andaj, tani nuk kemi nevojë të pyesim shumë se kush është kush, çfarë referencash ka, sepse çdo gjë është transparente thote N.Draga
Sipas tij një sistem i vlerave personale është një grup parimesh ose idealesh që udhëheqin sjelljen tonë. Sistemi i vlerave tona personale na jep strukturën dhe qëllimin duke na ndihmuar të përcaktojmë se çfarë është kuptimplote dhe e rëndësishme për ne. Kjo na ndihmon të shprehim se kush jemi. Vlerat tona përcaktojnë karakterin tonë. Ato ndikojnë në çdo aspekt të jetës suaj duke përfshirë: sjelljet personale, në punë, ndërveprimet tona me familjen, miqtë dhe kolegët proceset tona të vendimmarrjes drejtimin që marrim në jetë.
