Reformat në drejtësi nuk janë vetëm një nga kushtet thelbësore për anëtarësimin tonë në Bashkimin Evropian, por edhe një nevojë sociale e qytetarëve për akses më të shpejtë, cilësor dhe më të drejtë në drejtësi. Vlerësimet e dhëna nga përfaqësues ndërkombëtarë dhe institucionet vendase nuk flasin në favor të synimeve të përcaktuara. Raporti i fundit i Misionit të Vlerësimit jep 40 rekomandime, thelbësore dhe urgjente për të rigjallëruar procesin e reformës në drejtësi. Natyrisht, edhe pas një viti, gjyqtarët dhe institucionet e tyre nuk e kaluan provimin dhe sipas analizave të caktuara situata jo vetëm që nuk është më e mirë, por duke prodhuar “status quo”-në, mund të jetë edhe më e keqe në krahasim me disa vite më parë.
– Situata jonë sociale, ku përfshihet edhe drejtësia, është e njëjtë me disa muaj më parë dhe njëkohësisht optimizmi nuk na lë. Ne marrim frymë, punojmë, luftojmë dhe nuk ka dorëzim kur vjen puna për ta përmirësuar atë. Optimizmi nuk na lë dhe ne jemi ende në Maqedoni dhe nuk kemi ndërmend të largohemi për shkak të kësaj gjendjeje në gjyqësor. Për mendimin tim nuk jam i sigurt se po shkojmë mbrapa apo përpara, por jam i bindur që po “trokisim” në vend. Ne kemi marrë përsipër detyrimin që të përfaqësojmë interesat e qytetarëve dhe kjo duhet bërë. Kur besimi në drejtësi është kaq i ulët sipas opinionit, atëherë është e qartë pse qytetarët e shohin shpëtimin e vetëm tek avokatët që janë të gatshëm të luftojnë për interesat e tyre. Kështu në emisionin “Shtypi i Lirë” në Slobodna TV, tha Goran Iliev, avokat nga Shkupi.
Korrupsioni si dukuri është prezent në shoqërinë maqedonase dhe në nivelin e perceptimit të publikut fusha të caktuara janë krejtësisht të korruptuara. Në këtë drejtim, nocioni se gjyqësori nuk gjykon në bazë të ligjeve, por në bazë të ryshfetit dhe korrupsionit, si dhe ndikimit politik, tek qytetarët që duan të marrin një gjykim në favor të tyre sepse konsiderojnë se kanë të dëmtuara, ekziston një pasiguri e vërtetë, madje edhe frika se ata “nuk do ta kenë” drejtësinë në gjyqësorin tonë.
-Frika është një fenomen normal njerëzor në çdo situatë dhe një person që ka frikë është i arsyeshëm. Nga pjesa më e madhe e analizave që janë bërë, si dhe nga mënyra e informimit në mediat tuaja, vërehet se gjërat nuk janë në rregull kur bëhet fjalë për drejtësinë. Sa herë takohemi me një klient të ri, ka mosbesim në sistem se drejtësia nuk arrihet ose është shumë e vështirë. Ne vetë mund të dëshmojmë për pasigurinë se çfarë do të ndodhë në procedurat gjyqësore, tha Iliev.
Nga përvoja dhe nga shembujt në vende të tjera, procedura e anëtarëve të Këshillit Gjyqësor për shkarkimin e presidentit të tyre në mënyrë që padia e saj të pranohet më pas nga Gjykata Administrative dhe të kthehet, kërkon që ata që votuan për largimin e saj të dorëzojnë dorëheqjen në Keshilli. Kjo nuk ndodh dhe përsëri të njëjtët persona si anëtarë duhet të vlerësojnë punën e gjyqtarëve të tjerë.
– Dihet se nga një gjyqtar i Apelit dhe i Gjykatës së Lartë dha dorëheqjen për shkak të situatave të tilla, pa dhënë arsyet, gjë që thotë se mund të bëhet dhe duhet përshëndetur si përvojë pozitive. Sipas tyre, bëhet fjalë për vlerësimin “Nuk jam dakord me këtë mënyrë të punës dhe jap dorëheqjen”. Qytetarët nuk janë të njohur me punën reale të Këshillit Gjyqësor dhe vështirë se mund të japin një vlerësim të saktë se sa të suksesshëm janë në kryerjen e detyrave të tyre. Ky këshill ka kompetencë për vlerësimin e punës së gjyqtarëve, por ata kryesisht shkarkojnë gjyqtarët që kanë përfunduar përvojën e tyre të punës. Mendoj se janë marrë dy masa disiplinore me 15% për dënim dhe nuk marrin dhe bëjnë atë që kanë autoritetin ligjor. Në pushtetin gjyqësor, konkretisht në Këshillin Gjyqësor, me forcën e ligjit ka anëtarë të emëruar nga Presidenti i Shtetit dhe Kuvendi, që do të thotë se ky autoritet nuk është absolutisht i pavarur nga dy autoritetet e tjera – ekzekutivi dhe legjislativi. Prezenca e ministrit të Drejtësisë mund të ketë njëfarë ndikimi, ndonëse duket qartë se ai nuk ka të drejtë vote. Mendoj se duhet të nxitet presioni nën të cilin janë gjyqtarët për ta zbuluar atë, thekson avokati Iliev.
Thelbi i reformave në drejtësi mund të jetë që fillimi i atyre reformave të jenë ndryshimet kadrovike dhe përzgjedhja e personave me dije dhe integritet nga njëra anë dhe më pas ndërmarrja e ndryshimeve në ligje nga ana tjetër.
– Maqedonia ka Akademi për prokurorë publikë dhe gjyqtarë, e cila supozohet të jetë e cilësisë së lartë. Mirëpo, për ne është e qartë se cilët persona zgjidhen në Akademi dhe si bëhet kjo, pra vështirë se mund të zgjidhet një qytetar pa mbështetjen e dikujt. Unë besoj se duhet të ketë disa kritere dhe kushte që duhet të plotësojnë të zgjedhurit në organet e drejtësisë në mënyrë që ata të gëzojnë respekt mes kolegëve të tyre. Ne e dimë se si është gjyqësori, por qytetarët duhet të besojnë se ne mund dhe duhet të bëjmë gjithçka për ta ndryshuar atë. Nëse një qytetar mendon se është mashtruar ose dëmtuar në një proces gjyqësor, ka mënyra për ta zbuluar atë. Media është një mjet i fuqishëm në shoqëri, ku mbështetja mediatike mund të ndihmojë në kryerjen e punës për të mirën e qytetarëve. Ne si avokatë jemi të vetëdijshëm për fuqinë që ka gjyqtari dhe mundohemi t’ua prezantojmë klientëve tanë dhe në të njëjtën kohë luftojmë sinqerisht që ata t’i realizojnë të drejtat e tyre dhe t’i mbrojnë interesat e tyre, tha Goran Iliev, avokat nga Shkupi.
Intervistën e plotë me avokat Goran Iliev, shikoni në video:
