Donald Trump, i cili fitoi në zgjedhjet amerikane kundër zv.presidentes Kamala Harris, duke fituar mandatin e dytë jo të njëpasnjëshëm si president, po bën titujt jo vetëm për qëndrimin e tij ndaj luftës Rusi-Ukrainë, por edhe për shkak të betejave të tij ligjore të vazhdueshme dhe veprimet e kaluara.
78-vjeçari Trump doli fitimtar në “shtetet luhatëse” që u cilësuan si shtete kyçe, duke përfshirë Karolinën e Veriut, Pennsylvania-n dhe Georgia-n, duke mundur kundërshtaren demokrate Kamala Harris dhe duke u bërë presidenti i 47-të i SHBA-së.
I njohur për ngritjen e tij nga një manjat i pasurive të paluajtshme në një figurë politike, udhëtimi i Trump-it drejt presidencës në vitin 2016 u shënua nga vendime të diskutueshme dhe raste të paprecedentë ligjore.
Gjatë mandatit të parë të Trump-it u sollën vendime të mëdha vendase dhe ndërkombëtare, duke përfshirë zhvendosjen e Ambasadës së SHBA në Kuds, tërheqjen nga marrëveshjet ndërkombëtare si Marrëveshja e Parisit për Klimën dhe zbatimin e tarifave të larta për importet kineze.
Administrata e tij u përfshi gjithashtu në pasojat pas trazirave në e Kongresin Amerikan më 6 janar 2021, kur mbështetësit e tij sulmuan Kapitolin e SHBA-së, duke thelluar ndarjet politike në vend.
Pavarësisht humbjes së zgjedhjeve të 2020 nga Joe Biden, Trump vazhdoi të pretendonte për mashtrime të gjera zgjedhore, një pretendim që nxiti sfida të shumta ligjore. Trump tani është kthyer, duke tejkaluar pengesat ligjore, duke përfshirë një tentativë skualifikimi të lidhur me rolin e tij në trazirat e Kapitolit.
– Nga manjat i pasurive të paluajtshme, president
I lindur më 14 qershor 1946, në Queens, New York, Trump ishte fëmija i katërt i manjatit të pasurive të paluajtshme Fred Trump.
Pasi ndoqi Akademinë Ushtarake të New York-ut, ai fitoi një diplomë biznesi nga Universiteti i Pennsylvania-s.
Duke marrë përsipër biznesin familjar nga babai i tij në 1971, Trump e rriti kompaninë në mënyrë të konsiderueshme, duke u bërë i spikatur në biznes, argëtim dhe media, madje duke pritur shfaqjen e tij televizive “The Apprentice”, ku fitoi njohje në mbarë botën.
Në vitin 2000, ai hyri për pak kohë në politikë si kandidat për Partinë Reformuese, por u tërhoq shpejt. Në vitin 2016 ai bëri një kandidim serioz për presidencën, duke fituar nominimin e republikanëve dhe duke mundur kandidaten demokrate Hillary Clinton, pavarësisht gjasave të vogla për fitore.
– Mandati i parë i diskutueshëm
Mandati i parë i presidentit Trump u shënua nga një sërë vendimesh të diskutueshme dhe lëvizjesh të politikës së jashtme.
Ai kishte mosmarrëveshje me agjenci si FBI dhe CIA, si dhe disa gjeneralë të Pentagonit. Trump refuzoi disa aspekte të këshillave të Shërbimit Sekret dhe njoftoi vendimet përmes mediave sociale, pa u konsultuar me këshilltarët e tij.
Në skenën ndërkombëtare, politikat e presidentit Trump ishin po aq përçarëse, duke përfshirë luftën e tij tregtare me Kinën, mbështetjen për Izraelin dhe thirrjet për kontrolle më të rrepta të imigracionit.
Vendimi për të tërhequr SHBA-në nga marrëveshja bërthamore e Iranit dhe Marrëveshja e Parisit për Klimën ishin disa nga lëvizjet më të diskutueshme të administratës së tij.
Teksa përpiqej të frenonte dominimin e Kinës në treg përmes taksave të larta të importit, Trump nxiti polemika me takimet e tij miqësore me liderin e Koresë së Veriut Kim Jong-un dhe përpjekjen e tij për të forcuar kufirin SHBA-Meksikë me barriera metalike.
– Marrëdhëniet Trump-Putin
Trump gjithashtu bëri titujt për ndërveprimet e tij me presidentin rus Vladimir Putin.
Pas rrëzimit të fluturimit MH17 në vitin 2014 në Ukrainën lindore, kur Kievi kishte fajësuar Moskën, Trump tha se Presidenti rus Vladimir Putin i tha atij në vitin 2015, kur ai nuk ishte ende president i SHBA-së, se Rusia nuk qëndron pas kësaj.
Gjatë fushatës së tij presidenciale të vitit 2016, Trump tha se kishte kontakte me Putinin dhe udhëheqësi rus e quajti atë një “gjeni”.
Në vitin 2018, Trump dhe Putin zhvilluan një takim dy-orësh në Helsinki ku të pranishëm ishin vetëm përkthyesit.
Në një konferencë për media më pas, Trump shprehu besimin në raportet e inteligjencës amerikane, por gjithashtu e përshkroi mohimin e ndërhyrjes ruse nga Putini si “tepër të fortë”.
Ky qëndrim tërhoqi kritika nga shtypi amerikan, të cilët akuzuan presidentin Trump se “i dha shumë Putinit”.
Për më tepër, pretendohet se Trump ka mbajtur kontakte me Putinin edhe pas humbjes së zgjedhjeve presidenciale të vitit 2020.
– Planet për mandatin e dytë
Në fushatën e tij, Trump përsëriti premtimin për t’i dhënë fund luftës së vazhdueshme në Ukrainë.
Ai ka deklaruar se, nëse rizgjedhet, do t’i jepte fund luftës “ditën pas” rizgjedhjes së tij.
Trump gjithashtu vazhdoi të kritikojë mbështetjen financiare të qeverisë amerikane për Ukrainën, duke e quajtur presidentin ukrainas Volodymyr Zelenskyy “shitësin më të madh në histori”, për faktin se ai siguroi miliarda dollarë ndihmë amerikane.
“Sa herë që ai (Zelenskyy) vjen në vend, ai largohet me 60 miliardë dollarë”, kishte thënë ai.
Përveç politikës së jashtme, agjenda e brendshme e Trump-it përfshin trajtimin e të drejtave të abortit dhe emigracionit të paligjshëm.
Duke mbrojtur më parë një ndalim mbarëkombëtar pas 15 javësh, ai më vonë shprehu kundërshtimin ndaj miratimit të një ndalimi kombëtar të abortit, duke thënë se ai beson se aborti duhet t’u lihet në kompetencë shteteve përkatëse.
Lidhur me imigracionin, Trump ka kritikuar vazhdimisht trajtimin e sigurisë kufitare nga Presidenti Biden dhe ka premtuar se do të godasë imigracionin e paligjshëm, duke e inkuadruar atë si një kërcënim të sigurisë kombëtare.
Sa u përket politikave ekonomike, Trump ka kritikuar administratën demokrate dhe ka njoftuar planet për të trajtuar inflacionin që në ditën e parë nëse zgjidhet.
Trump argumenton se inflacioni mund të reduktohet pa rritur normat e interesit dhe në vend të kësaj avokon për uljen e normave të interesit.
Në mandatin e tij të dytë, ai planifikon të vendosë tarifa të reja, të ulë taksat dhe të rrisë prodhimin e karburanteve fosile.
I njohur për qasjen e tij “Amerika e Para” (America First), Trump synon të mbrojë interesat e SHBA-së përmes një qëndrimi proteksionist në tregti.
– Gjuhë e kujdesshme në deklaratat e politikës së jashtme
Gjatë fushatës së tij presidenciale, Trump ishte i kujdesshëm me gjuhën e tij në lidhje me politikën e jashtme.
Duke e quajtur vazhdimisht Bidenin një president të keq, Trump e akuzoi atë se e çoi botën në kaos me mënyrën e trajtimit të situatave në Ukrainë dhe Lindje të Mesme.
Edhe pse ai vendosi të njohë Kudsin si kryeqytetin e Izraelit gjatë mandatit të tij të parë, Trump bëri fushatë në “shtete të luhatshme” si Michigan, ku banon një popullsi e madhe muslimane amerikane dhe arabe.
Ai gjithashtu pretendoi se administrata e tij do të ishte më mbështetëse për Izraelin sesa Partia Demokratike.
Në tubimet e tij, Trump shpesh shprehu mbështetjen për Izraelin dhe sugjeroi që, nëse zgjidhej president, Irani nuk do të guxonte të sulmonte Izraelin.
Ai gjithashtu kritikoi, ndonëse në një mënyrë të butë, sulmet e Izraelit ndaj civilëve dhe vendbanimeve në Gaza.
– Kursi i turbullt i lidhjeve Türkiye-SHBA gjatë epokës Trump
Gjatë presidencës së Trump-it nga viti 2016 deri në vitin 2020, ranë në sy lidhjet e tij të ngushta personale me presidentin turk Recep Tayyip Erdoğan. Megjithatë, pavarësisht këtyre lidhjeve, në marrëdhëniet turko-amerikane u shfaqën thyerje të thella, të ndikuara nga burokracia dhe Kongresi amerikan.
Trump dhe Erdoğan u takuan disa herë në platforma të ndryshme dhe zhvilluan dy takime kokë më kokë në Shtëpinë e Bardhë.
Në takimin e tyre të vitit 2019 në Japoni, Trump deklaroi se marrëdhëniet midis të dy vendeve po përmirësoheshin, me synimin për katërfishimin e tregtisë.
Në Asamblenë e Përgjithshme të 72-të të Kombeve të Bashkuara në 2017, Trump u shpreh: “Është një nder dhe privilegj i madh, sepse ai është bërë miku im, të prezantoj Presidentin Erdoğan të Türkiyes. Ai po drejton një pjesë shumë të vështirë të botës. Ai është i përfshirë shumë, shumë fuqishëm dhe, sinqerisht, po merr nota shumë të larta. Dhe ai gjithashtu bashkëpunon me Shtetet e Bashkuara. Ne kemi një miqësi të madhe si vende. Unë mendoj se ne jemi, pikërisht tani, më të afërt se kurrë më parë. Dhe shumë nga kjo ka të bëjë me marrëdhëniet personale”.
Komunikimi personal dhe i drejtpërdrejtë mes dy liderëve lehtësoi dialogun për çështje strategjike.
Megjithatë, një nga sfidat më të mëdha të trashëguara nga Barack Obama ishte mbështetja e SHBA-së për organizatën terroriste YPG/PKK në Siri, e justifikuar nga lufta kundër grupit terrorist DEASH.
Dallimet u shfaqën rreth bashkëpunimit të ngushtë midis Pentagonit, Komandës Qendrore të SHBA-së (CENTCOM) dhe YPG/PKK-së. Pavarësisht thirrjeve të përsëritura të Trump-it për tërheqjen e trupave amerikane nga Siria, u vërejt rezistenca e Pentagonit dhe CENTCOM-it ndaj këtij plani.
Pas një telefonate midis presidentëve Trump dhe Erdoğan më 6 tetor 2019, Türkiye nisi operacionin “Burimi i Paqes”, duke çuar në akuza se Trump kishte “dhënë dritë jeshile” për operacionin.
Për më tepër, një letër që Trump i shkroi presidentit Erdoğan, e vlerësuar si jodiplomatike, la një ndikim negativ në marrëdhëniet.
Pas kësaj, SHBA vendosi disa sanksione për shkak të operacioneve të Türkiyes në Siri.
Për më tepër, kur Türkiye bleu një sistem të mbrojtjes ajrore nga Rusia, diçka që administrata e Obama-s e kishte kundërshtuar, Akti për t’iu kundërvënë kundërshtarëve të Amerikës përmes sanksioneve (CAATSA), i miratuar në vitin 2017, u aplikua ndaj Türkiyes gjatë ditëve të fundit të presidencës së Trump-it.
Nën presionin e Kongresit, Türkiye u hoq më vonë nga programi i avionëve luftarakë F-35.
Në vitin 2019, Trump shprehu zhgënjimin me procesin e sanksioneve CAATSA, duke deklaruar se Türkiye u trajtua në mënyrë të padrejtë gjatë administratës së Obama-s, pavarësisht kërkesës së Türkiyes.
Rasti i shtetasit amerikan, pastorit Andrew Craig Brunson, ishte një nga pikat që përkeqësoi marrëdhëniet dypalëshe.
Administrata Trump vendosi sanksione ndaj zyrtarëve turq dhe dyfishoi tarifat për çelikun dhe aluminin që vinte nga Türkiye. Teksa çështja u zgjidh më vonë dhe sanksionet u hoqën, tarifat mbetën në fuqi.
Kërkesa e Ankarasë për ekstradimin e kreut të organizatës terroriste FETO, Fetullah Gülen, i cili vdiq muajin e kaluar në Pennsylvania, si dhe anëtarëve të lartë të organizatës, pas tentativës së mposhtur për grusht shteti të vitit 2016, mbeti e pa adresuar gjatë mandatit të Obamës dhe Trump-it.
