Abil BAUSH
Ndërsa Maqedonia e Veriut përgatitet për zgjedhjet kyçe parlamentare dhe presidenciale të vitit 2024, valët e pritshme të ndryshimeve politike dhe ekonomike po krijojnë një atmosferë të ngjizur me pritje dhe shpresë. Këto zgjedhje jo vetëm që do të përcaktojnë drejtimin e ardhshëm politik të vendit, por edhe do të kenë një ndikim të thellë në peizazhin ekonomik, duke prekur gjithçka nga investimet e huaja, politikat e brendshme ekonomike, deri tek stabiliteti rajonal. Në një kohë kur sfidat ekonomike janë në qendër të vëmendjes së qytetarëve dhe analistëve, sytë e të gjithëve janë të drejtuar kah partitë politike dhe kandidatët presidencialë, të cilët janë sfiduar të paraqesin platforma të qarta dhe inovative.
Këto platforma duhet të ofrojnë zgjidhje të qëndrueshme për menaxhimin e inflacionit, të cilat janë kritike për të ruajtur fuqinë blerëse të qytetarëve dhe për të mbajtur stabilitetin ekonomik. Një rritje e kontrolluar e inflacionit është thelbësore për të mbështetur konsumatorët dhe bizneset, si dhe për të tërhequr investime të huaja duke ofruar një mjedis të qëndrueshëm ekonomik. Rritja ekonomike është një tjetër shtyllë kyçe e platformave të partive politike. Politikat duhet të synojnë jo vetëm të stimulojnë ekonominë përmes konsumit dhe investimeve, por gjithashtu të promovojnë inovacionin dhe diversifikimin ekonomik. Kjo mund të arrihet përmes mbështetjes së sektorëve me potencial të lartë për eksport, siç janë teknologjia e informacionit, bujqësia e avancuar, dhe turizmi, si dhe përmes përmirësimit të infrastrukturës dhe shërbimeve publike për të mbështetur rritjen e qëndrueshme.
Duke marrë parasysh ndryshimin e situatës politike dhe spektrit të partive politike me kalimin e kohës, disa nga partitë kryesore aktive në skenën politike të Maqedonisë së Veriut ofrojnë një gamë të gjerë të politikave ekonomike që variojnë nga liberale në proteksioniste. VMRO-DPMNE, një parti që tradicionalisht ka mbështetur politika më konservatore dhe ndonjëherë proteksioniste, përfshirë mbështetjen e bizneseve vendase dhe masat për mbrojtjen e tregut të punës, gjithashtu promovon reforma për të përmirësuar klimën e biznesit dhe tërheqjen e investimeve të huaja, duke treguar një qasje të balancuar që përpiqet të mbështesë rritjen ekonomike. Nga ana tjetër, LSDM, me një orientim më social-demokrat, ka një fokus të fortë në politikat që promovojnë drejtësinë sociale dhe mbështetjen e grupimeve në nevojë, si dhe rritjen e qasjes në shërbime publike si arsimi dhe shëndetësia, mbështet rritjen e investimeve të huaja dhe ndërmarrësinë, por me një theks të shtuar në mbrojtjen e të drejtave të punëtorëve. BDI, si një nga partitë kryesore shqiptare, përqendron pjesën e saj të politikave ekonomike në zhvillimin rajonal, mbështetjen e infrastrukturës, dhe projekteve të zhvillimit që synojnë përmirësimin e jetesës, si dhe mbështetjen e tërheqjes së investimeve të huaja dhe promovimin e një mjedisi të mirë biznesi. Ndërsa Koalicioni VLEN edhe pse nuk është elabluar mire në skenën politike ato në perceptim të parë ofrojnë perspektiva të ndryshme në zhvillimin ekonomik, duke përfshirë mbështetjen për ndërmarrësitë lokale dhe përmirësimin e arsimit profesional, si dhe forcimin e lidhjeve ekonomike me tregjet rajonale dhe ndërkombëtare, që variojnë nga mbështetja e fortë për prodhimin vendas deri te nxitja e një mjedisi më liberal për biznesin dhe tregtinë.
Zgjedhjet parlamentare dhe presidenciale në Maqedoninë e Veriut të vitit 2024 nuk janë vetëm një çështje e brendshme; ato kanë gjithashtu rëndësi të madhe për stabilitetin politik dhe ekonomik në rajonin e Ballkanit Perëndimor. Si një vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Evropian, Maqedonia e Veriut luan një rol kyç në dinamikat rajonale dhe ndërkombëtare. Zgjedhjet ofrojnë një mundësi për të rinovuar angazhimin e vendit ndaj reformave të nevojshme për përparimin drejt integrimit evropian, si dhe për të thelluar bashkëpunimin rajonal.
Politikat dhe qasjet e reja që mund të adoptohen nga liderët e zgjedhur do të jenë vendimtare për mënyrën se si Maqedonia e Veriut do të trajtojë çështjet kyçe si reformat në gjyqësor, luftën kundër korrupsionit, dhe respektimin e shtetit të së drejtës. Këto janë kritere të rëndësishme për BE-në dhe progresi në këto fusha do të shihet si një tregues i angazhimit të vendit për të ndjekur rrugën drejt integrimit evropian. Përveç kësaj, politikat që promovojnë rritjen ekonomike dhe stabilitetin financiar do të jenë thelbësore për të rritur konkurrencën e ekonomisë së Maqedonisë së Veriut në tregun e përbashkët evropian.
Nga ana tjetër, zgjedhjet dhe politikat e reja që adoptohen mund të kenë gjithashtu një ndikim të rëndësishëm në marrëdhëniet me vendet fqinje. Marrëdhëniet e mira dhe bashkëpunimi rajonal janë thelbësore për stabilitetin në Ballkanin Perëndimor dhe janë një parakusht për anëtarësimin në BE. Qasjet që promovojnë dialogun dhe zgjidhjen e mosmarrëveshjeve përmes bisedimeve mund të ndihmojnë në lehtësimin e tensioneve dhe në forcimin e bashkëpunimit rajonal në fusha si tregtia, infrastruktura, dhe menaxhimi i krizave.
Në kontekstin e zgjedhjeve të ardhshme në Maqedoninë e Veriut, pritshmëritë për platforma ekonomike të përmbajtshme janë të larta, veçanërisht në një kohë kur vendi, si shumë të tjerë, përballet me sfida të mëdha ekonomike. Votuesit dhe analistët janë të interesuar të shohin se si partitë politike do të trajtojnë çështjet kyçe që prekin jetën e përditshme të qytetarëve dhe të ardhmen ekonomike të vendit. Një fokus i veçantë do të jetë mbi propozimet për të mbështetur bizneset e vogla dhe të mesme, të cilat janë kolona kurrizore e ekonomisë dhe një burim i rëndësishëm i punësimit dhe inovacionit. Masat që lehtësojnë barriera për sipërmarrjen, ofrojnë mbështetje financiare dhe nxisin aksesin në tregjet e reja mund të jenë vendimtare për rritjen dhe qëndrueshmërinë e këtyre bizneseve.
Përveç kësaj, strategjitë për të luftuar papunësinë janë jetike. Kjo përfshin jo vetëm krijimin e vendeve të reja të punës përmes stimujve ekonomikë dhe investimeve në projekte të mëdha infrastrukturore, por edhe përmirësimin e sistemeve të arsimit dhe trajnimit profesional për të siguruar që fuqia punëtore është e pajisur me aftësitë që kërkohen në ekonominë moderne. Përqendrimi në sektorët e teknologjisë së lartë, energjisë së qëndrueshme dhe ekonomisë dixhitale mund të ofrojë mundësi të reja për punësimin e qëndrueshëm dhe rritjen ekonomike.
Përmirësimi i kushteve të jetesës për qytetarët është gjithashtu një prioritet kyç. Kjo do të thotë jo vetëm sigurimi i mundësive për punësim dhe mbështetje për bizneset, por edhe investimet në infrastrukturën sociale si arsimi, shëndetësia dhe strehimi. Politikat që adresojnë çështje të tilla si varfëria, pabarazia dhe paaftësia për të përballuar kostot e jetesës janë thelbësore për të ndërtuar një shoqëri më të barabartë dhe të qëndrueshme.
Në fund të ditës, realizmi dhe qartësia e platformave ekonomike të partive politike do të jenë thelbësore për të fituar besimin e votuesve. Propozimet e vagullta ose të pasakta mund të rrisin skepticizmin dhe të dobësojnë besimin në procesin politik, ndërsa platformat e detajuara dhe të realizueshme mund të ofrojnë një rrugë të qartë drejt përmirësimit ekonomik dhe social. Për Maqedoninë e Veriut, zgjedhjet e vitit 2024 ofrojnë një mundësi për të vendosur themelet e një të ardhme më të ndritur ekonomike, nëse partitë politike janë në gjendje të paraqesin dhe të zbatohen plane të qarta dhe të përgjegjshme ekonomike.
